ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ

πλασματικοποίηση του κεφαλαιου και οργανωση τησ κεφαλαιοποιημενησ κοινωνιασ σε τρια επιπεδα

 

Σε ένα κείμενο του το 2003, ο Loren Goldner ελευθερώθηκε από την μαρξιστική θεωρία του ποσοστού κέρδους, η οποία δεν λαμβάνει υπόψη την ανάπτυξη του πλασματικού κεφαλαίου ή το θέμα της αναπαραγωγής των κοινωνικών σχέσεων. Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι στα βασικά Στοιχεία του Βιβλίου ΙΙΙ  του Κεφαλαίου  του Μαρξ σπάνια λαμβάνονται υπόψη. Η έννοια του πλασματικού κεφαλαίου δεν εμφανίζεται στο βιβλίο ΙΙΙ.  Ο Goldner ασκεί κριτική στους μαρξιστές που επικεντρώνονται σε αυτό που αποκαλεί το «κλειστό σύστημα» των Βιβλίων i και ii του Κεφαλαίου , ήτοι, την άμεση παραγωγική διαδικασία κατά την οποία "εμφανίζονται μόνο οι καπιταλιστές και οι προλετάριοι".  Σύμφωνα με τον Goldner, το πλασματικό κεφάλαιο αποκτά την αξία του από τη λεηλασία των μορφών αναπαραγωγής που "δεν πληρώνωνται" από το κεφάλαιο: μικροί παραγωγοί της περιφέρειας, η εξάντληση της φύσης, την εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού που εξαιρείται από την μισθοδοσία της κοινωνικής αναπαραγωγή του. Αυτή η ανάλυση της λεηλασίας είναι σε μεγάλο βαθμό δανεισμένη από την Ρόζα Λούξεμπουργκ και όχι στη θεωρία του ιμπεριαλισμού Λένιν.

Ο Goldner συνοψίζει τις παρατηρήσεις του σε μια ομολογουμένως συνθετική διατύπωση, αλλά η οποία πρέπει να αποσαφηνιστεί: «το πλασματικό κεφάλαιο είναι η διαφορά μεταξύ της συνολικής τιμής και της συνολικής αξίας σε παγκόσμια κλίμακα.»  Εδώ απαιτούνται εξηγήσεις, διότι σε αυτό το παγκόσμιο επίπεδο, δεν βλέπουμε πού ακριβώς βρίσκεται αυτή η διαφορά.  Υπάρχει αν αιτιολογηθεί περιοχή ανά περιοχή, όπως κατά τη εποχή της Ρ. Λούξεμπουργκ, αλλά δεν είναι πλέον επίκαιρη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Υπάρχει μάλλον μια ταυτότητα μεταξύ τιμής και αξίας, αν κάποιος βλέπει την τιμή ως αναπαράσταση της αξίας έξω από την αξία χρήσης.

Σημειώστε ότι, ενώ αυτό που ονομάζεται "παγκοσμιοποίηση" είναι το αποτέλεσμα μιας συσσώρευσης του κεφαλαίου σε ολόκληρο τον πλανήτη, γενικά μια κεφαλαιοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, πλην όμως δεν είναι ομοιόμορφη και ομοιογενής.  Για να φωτίσουμε αυτή τη συζήτηση για το πλασματικό κεφάλαιο, είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ των επιπέδων παρέμβασης στην εν λόγω συσσώρευση του κεφαλαίου.

 [...] Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε μια κοινή διαδικασία της συσσώρευσης κεφαλαίου σε τρία επίπεδα:

-  Επίπεδο 1ο το υψηλότερο , δεδομένου ότι ελέγχει και διευθύνει το σύνολο. Περιλαμβάνει τα ισχυρά Κράτη, τις κεντρικές τράπεζες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα τραστ του κλάδου των υπηρεσιών και της πληροφορικής. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι το επίπεδο 1 είναι αυτό της εκπροσώπησης. Ως εκ τούτου, φαίνεται περισσότερο σαν το επίπεδο ισχύος της προσόδου και της συλλογής του πλούτου παρά του παραγωγικού μετασχηματισμού. Ωστόσο, αυτές οι διαφορετικές πτυχές συνδέονται τουλάχιστον στο επίπεδο των μεγάλων ενώσεων (ισχυρά κράτη, FMN , μεγάλες τράπεζες, διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, μεγάλες επιχειρήσεις, ορισμένες χώρες του ΟΠΕΚ ). Στο πλαίσιο αυτό του «καπιταλισμού της κορυφής» (Braudel ), το κράτος παίζει το ρόλο του, αλλά δεν είναι μόνο για να απομυζίσει τον πλούτο που παράγεται έξω από αυτό (με τον δανεισμό και τη φορολογία σύμφωνα με τους μαρξιστές ή με μια ιμπεριαλιστική πολιτική, σύμφωνα με τον Goldner). Το κράτος προστατεύει τις περιοχές σε μεγάλο βαθμό διαχωρισμένες, βάζει το πετρέλαιο στα μηχανήματα προώθησης της πίστωσης ή του περιορισμού της, παίζοντας το ρόλο του ως δανειστή έσχατης ανάγκης (όπως στην κρίση του καλοκαιριού- φθινόπωρου 2008), συμβάλλει κυρίως στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, κ.ά.. Είναι μια μορφή εξουσίας και όχι απλώς εκπρόσωπος του κεφαλαίου . Ξέρει πώς να προνοεί, αλλά ξέρει επίσης πώς να είναι ένα δίκτυο. Σύμφωνα με τα λόγια του F. Fourquet , η αξία της κρατικής δραστηριότητας είναι πανομοιότυπη με εκείνη του βασιλιά στο σκάκι: μικρή, αλλά θεμελιώδους σημασίας. Η σύγκριση είναι ισχυρά αποδεικτική για να καθορίσει το ρόλο του στην τρέχουσα κρίση.

Οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που αποτελούν μέρος αυτού του καπιταλισμού κορυφής, σχεδόν εντελώς έξω από τους αυστηρούς νόμους της αγοράς  λειτουργούν ως οργανώσεις και επιχειρηματικοί όμιλοι σε μια κατάσταση ολιγοπωλιακών αγορών.  Αυτό το είδος της εταιρείας συμμετοχών δεν έχει μεγάλη ανάγκη ενεργητικού, αλλά περισσότερο ένα ισχυρό κεφάλαιο εμπιστοσύνης που της επιτρέπει να προσελκύει κερδοσκοπικά κεφάλαια και τα συνταξιοδοτικά ταμεία που αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες.  Τα κέρδη είναι αντιπροσωπευτικά του πλασματικού κεφαλαίου, αλλά συχνά ανακυκλώνονται μέσω τραπεζών, προκειμένου να αυξήσουν τις συνολικές αποδώσεις (παραγωγική κυκλοφορία). Περισσότερα από τα μισά κέρδη που πραγματοποιούνται από μεγάλες εταιρείες προέρχονται από χρηματοοικονομικές πράξεις.  Αυτή η ευημερία, ωστόσο, δεν καταργεί την πτωτική τάση των κερδών από το παραγωγικό κεφάλαιο, αλλά για αυτές τις μεγάλες επιχειρήσεις, η μείωση αντισταθμίστηκε από το γεγονός ότι καταπίνουν την αξία που παράγεται από άλλες επιχειρήσεις (υπεργολάβους για παράδειγμα) και τα μονοπωλιακά μισθώματα (στις καινοτομίες και  στις δημόσιες συμβάσεις).

Το ζεστό χρήμα στην αναζήτηση των επικερδών επενδύσεων συμμετέχει έντονα και ενεργά στην ανάπτυξη ενός οικονομικού κλάδου που διαρκώς καινοτομεί για να προσφέρει νέα χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Τα κέρδη που πραγματοποιούνται είναι επί του πλασματικού κεφαλαίου, αλλά το τραπεζικό σύστημα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανακύκλωσή τους στο παραγωγικό κεφάλαιο. Αυτή η ανακύκλωση περιλαμβάνει την παραγωγή της ακίνητης περιουσίας αλλά χωρίς το χρηματικό αντάλλαγμα, που συνιστά το εισόδημα των μισθών. Έχουμε εδώ την εξήγηση του χάσματος όλο και πιο σημαντικού που δημιουργείται μεταξύ του εισοδήματος των μισθών και του εισοδήματος από περιουσιακά στοιχεία προς όφελος των τελευταίων.

Η χρήση του όρου "αποσύνδεση" είναι λοιπόν απολύτως καταχρηστική, γιατί το παλιό σύστημα του Φορντισμού και του Κευνσιανισμού της σχέσης μεταξύ αποταμιεύσεων και επενδύσεων είναι υπό αμφισβήτηση.  Όταν οι τράπεζες δανείζουν μακροπρόθεσμα, διότι είναι οι μόνες που μπορούν να φέρουν τις επισφάλαιες για το μέλλον ("Στοίχημα" λέει ο Schumpeter ) που αντιπροσωπεύουν τη δημιουργία του χρήματος που συνδέεται με την επιλογή αυτή, είναι σήμερα στην κεφαλαιαγορά και βραχυπρόθεσμα που  αποφασίζονται οι στρατηγικές για τον προσανατολισμό των αποταμιεύσεων.  Η χρησιμοποίηση μακροπρόθεσμης στρατηγικής είναι ακατάλληλη, γιατί ακόμη και οι τράπεζες θα αναγκαστούν να κατευθύνει αυτές τις αποταμιεύσεις σε πιο άμεσα επικερδείς τίτλους.  Η βραχυπρόθεσμη αυτή πολιτική δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε μια συνεχή μετατόπιση των διαθέσιμων αποταμιεύσεων με βάση την νέα θεωρία της «δημιουργίας αξίας για τους μετόχους.»

Ενώ το 30 η κρίση τίθεται στο επίπεδο της παραγωγής (μια κρίση υπερπαραγωγής ενός νέου τύπου ούτως ή άλλως), τα έτη 1990-2000 τίθεται στο επίπεδο της αναπαραγωγής.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αναπαραγωγή σε αυτό το επίπεδο 1, αυτό που  φαίνεται να σκέφτεται ο Goldner όταν βλέπει τον αποπληθωρισμό, ως αυτο-κανιβαλισμό του κεφαλαίου.  Πράγματι, για να δώσω ένα μόνο παράδειγμα, η ανάπτυξη του πλασματικού κεφαλαίου, συνεχίζει καλά να αναπαράγεται "στο όριο”.  Υπάρχει λοιπόν πάντα η τάση να παράγονται συγκρούσεις συμφερόντων, οι αντιθέσεις μεταξύ των οικονομικών παραγόντων. Όταν υπάρχει αλλαγή του κύκλου, η συνολική αναδιάρθρωση πάει προς αυξημένη συγκέντρωση του κεφαλαίου και κατά συνέπεια την ενίσχυση του καπιταλισμού κορυφής.  Αληθινά δεν καταλαβαίνουμε  γιατί ο Goldner εκπλήσεται από το γεγονός ότι χώρες όπως η Κίνα  συνεχίζει να στηρίζει οικονομικά την "ιμπεριαλιστική κυβέρνηση» των ΗΠΑ. Φαίνεται μια απόσυρση από την έννοια της "αυτοκρατορίας" των Hardt και Negri, δεδομένου ότι δεν δείχνει να καταλαβαίνει τον συλλογικό χαρακτήρα της "διακυβέρνησης" και γι 'αυτό έρχεται να μιλήσει για αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Συγχωνεύει  τον παγκόσμιο χωροφύλακα με την  παγκόσμια τάξη.

Νομίζουμε ότι είναι καλύτερο να μιλάμε για «συλλογικό καπιταλισμό" και όχι "συλλογικό ιμπεριαλισμό, όπως κάνει, για παράδειγμα, ο Robert Kurz .

Αυτή η θέση του Goldner είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή από το γεγονός ότι ο ίδιος αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες, αλλά από άλλη οπτική γωνία, όταν λέει ότι αυτό που κάνει  το πρόβλημα δεν είναι ο ιμπεριαλισμός, αλλά η αντι-ιμπεριαλισμός που γίνεται πολύ επικίνδυνος, διότι θα αυξήσει τη στήριξη προς τους εχθρούς των ΗΠΑ, με βάση μόνο ότι είναι αντι-αμερικανοί. Αλλά τι πιο φυσιολογικό αν είναι οι Αμερικάνοι οι ιμπεριαλιστές!  Στην πραγματικότητα, ο ιμπεριαλισμός, υπό την έννοια του Goldner, είναι η λεηλασία, δεν είναι λοιπόν το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού του Hilferding και του Λένιν.  Ωστόσο ο Goldner συμφωνεί χωρίς να το λέει με αυτή τη θέση, όταν βλέπει στο επίπεδο 1 μια τάση για σχηματισμό  μονοπωλίων, όταν παρομοιάζει τον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό και όταν λέει ότι η λεηλασία του επιπέδου 3 είναι ο μηχανισμός της ανάπτυξης του επιπέδου 1 τότε, δεν βλέπουμε μια αναβίωση των προ-βιομηχανικών μορφών δέσμευσης πλούτου από "το Κράτος του εμπορίου" της εποχής του Μερκαντιλισμού, δηλαδή, σε ένα πρωτόγονο στάδιο ανάπτυξης του κεφαλαίου. Για άλλη μια φορά, η ανάπτυξη του καπιταλισμού δείχνει ότι δεν ξεπέρασε τίποτα,  αναμιγνύει και εκσυγχρονίζει τις μορφές και πάνω απ 'όλα ενσωματώνει. Ένα παράδειγμα αυτού του εκσυγχρονισμού αποτελεί η πολιτική του της «αναθέρμανση της οικονομίας» που χρησιμοποιήθηκε από το Κράτος των ΗΠΑ από το Νίξον και επανενεργοποιήθηκε από τον Μπους. Ο Goldner την ορίζει ως "μια αύξηση στην οικονομική δραστηριότητα που δημιουργείται κυρίως από την ένεση του χρήματος και των πιστώσεων".

Για μας, η τάση για ενσωμάτωση οδηγεί, σε αντίθεση με το, τι πιστεύεται R. Luxemburg, αυτά που είναι εκτός καπιταλισμού να μην παραμείνουν εκτός. Κατά τη διαδικασία της συσσώρευσης του κεφαλαίου, το εξωτερικό εσωτερικεύεται και δεν μπορεί πλέον να μιλάμε για τον ιμπεριαλισμό, αλλά για επίπεδα κυριαρχίας, για άνιση ανταλλαγή με βάση τις διαφορές παραγωγικότητας. Επιπλέον,... οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε αντίθεση με την αυτοκρατορική Μεγάλη Βρετανία δεν είναι πραγματικά εξαγωγείς κεφαλαίου, αλλά περισσότερο εισαγωγείς , το οποίο δείχνει και πάλι τη δύναμή τους: σύλληψη χωρίς την ανάγκη για παραγωγή. Η σύλληψη έχει αντικαταστήσει τη λεηλασία ως μια σύγχρονη μορφή κυριαρχίας. Ισχύει το ίδιο για τις εξαγωγές των εμπορευμάτων, λόγω του πλεονεκτήματος μεγέθους της εγχώριας αγοράς των ΗΠΑ που δεν κάνει ποτέ τις εξαγωγές την δύναμη του πολέμου.Τα  McDonalds, η Coca Cola, η Nike και το Χόλιγουντ είναι περισσότερο εξαγωγή του  αμερικανικού τρόπου Ζωής  παρά εισβολή των αμερικανικών προϊόντων στο εξωτερικό (το εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ είναι διαρθρωτικά ελλειμματικό, το Αγγλικό ήταν πάντα πλεονασματικό! ). Αν συνεχίζαμε να ορίζουμε τον ιμπεριαλισμό όπως στη δεύτερη ή την τρίτη Διεθνή θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ιαπωνία και η Κίνα είναι μεταξύ των μεγαλύτερων ιμπεριαλιστικών χωρών.

Το σχέδιο Μάρσαλ αποτελεί το πρώτο παράδειγμα αυτής της νέας μορφής για την επέκταση της κεφαλαιοποίησης, στο βαθμό που αντιπροσωπεύει την διάχυση του μοντέλου του  «New Deal» και του  κοινωνικού Κράτους των  ΗΠΑ σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Αυτή η διάχυση είχε μια τιμή (περίπου 12 δισ $.) αλλά η πίστωση δεν αντιπροσωπεύει παρά 1,5 δισεκατομμύριο από αυτό το ποσό.

Αυτό γίνεται σήμερα στο επίπεδο των ανταλλαγών στα πλαίσια του ΠΟΕ , αλλά χωρίς καμία συστημική ρύθμιση. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ (συγχωρείται λόγο της εποχής) και ο L. Goldner (αυτός λιγότερο σήμερα), δείχνουν την ανάπτυξη του καπιταλισμού, ως ένα είδος Άγριας Δύσης αποικιακού τύπου που ξαναπιέζει πάντα πιο μακριά την αντίφαση που θέτει η πραγματοποίηση της υπεραξίας που παράγεται. Το τέλος του καπιταλισμού πρέπει να αντιστοιχεί στην πλήρη κατάκτηση του χώρου.  Αυτός έχει συμβεί, αλλά όχι με την μορφή που προέβλεψαν. Το τέλος του σοβιετικού μπλοκ , η ανάπτυξη των αναδυόμενων χωρών οδήγησε σε μια ενοποίηση της παγκόσμιας αγοράς που ωθεί τις μορφές ιμπεριαλισμού στο περιθώριο και να ενσωματώνει νέες χώρες στο διεθνές εμπόριο (ροές των εμπορευμάτων) καθώς και των ροών κεφαλαίων, κατά τρόπο που προκαλεί σύγχυση στους υποστηρικτές της θεωρίας του ιμπεριαλισμού.

Η πτυχή αυτή επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο τον Οκτώβριο του 2008 όταν διαπιστώθηκε ως μία συνέπεια της εν λόγω περιόδου ότι το ελάττωμα δεν είναι η αμφισβήτηση της παγκοσμιοποίησης, αλλά αντίθετα μη η εντατικοποίηση της. Η Ισλανδία και η Ουγγαρία κλαίνε για να εισέλθουν στη ζώνη του ευρώ , η Δανία και η Νορβηγία  επανεξετάζουν τις θέσεις τους και η Κίνα προστατεύει τα συμφέροντά της στις ΗΠΑ.  Ενώ υπάρχει μια ορισμένη ιεραρχία στις επιπτώσεις που επικράτησαν σε αυτό το επίπεδο 1, δεν αποτρέπει αυτή την συνολική μορφή, να εκτυλίσσεται με ένα πολύ πιο οριζόντιο τρόπο σε σχέση με τις παραδοσιακές μορφές κυριαρχίας, διότι επωφελείται από την "εποχή της πληροφορίας."

- Επίπεδο 2^ο ή ενδιάμεσο Επίπεδο είναι αυτό που ο Goldner ονομάζει «κλειστό σύστημα» στο οποίο εξακολουθούν να ασκούν την υπεροχή τους αλληλεξαρτήσεις μεταξύ του πόλου της εργασίας και του πόλου του κεφαλαίου των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων.  Αυτό το Επίπεδο είναι σήμερα αυτό των αναρίθμητων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες συχνά εργάζονται υπεργολαβικά ή σε ένα δίκτυο με τις μεγαλύτερες και υφίστανται το κύριο βάρος των απαιτήσεων μιας παγκοσμιοποιημένης και άγριας οικονομίας της αγοράς. Η επιχείρηση-εργοστάσιο, έδρα της παραγωγικής  διαδικασίας είναι πλέον ένας τόπος που επιβραδύνει την κίνηση των κεφαλαίων, λόγω της ακινησίας του παγίου κεφαλαίου. Για να ξεπεραστεί αυτή η σταθερά, πρέπει να χάσει το χαρακτήρα ο οποίος βασίστηκε στον επιχειρηματία, την ιδιοκτησία, τους εργαζόμενους. Είναι αυτό που επιτεύχθηκε από τις εταιρείες του επιπέδου 1 και αυτό είναι που κατάφερε να επιτύχει η νέα δραστηριότητα της «οικονομίας – δικτύου». Με βάση ένα σταθερό κεφάλαιο, κοντά στο μηδέν, χρειάζονται απλά μια προκαταβολή των κεφαλαίων για να ξεκινήσει η υπόθεση.  Το γεγονός ότι υπάρχει υπερθέρμανση μετά από λίγο, λόγω του μεγάλου μεριδίου του πλασματικού κεφαλαίου που περιλαμβάνουν, δεν αποτρέπει, μετά την κατάρρευση των αξιών των λιγότερο ασφαλών, τις ισχυρότερες να συγκενρωθούν και να ευδοκιμήσουν.

Ο Goldner αντιλαμβάνεται σωστά την διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου και μια από τις συνέπειές της, την πιο σημαντική, το γεγονός  στο οποίο αναφερόμαστε ως "αποουσιοποίηση της δύναμης της εργασίας» στην κεφαλαιοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Τόνισε την ανάγκη για το κεφάλαιο "να αναμειχθεί με τη ζωντανή εργασία για να αναπτυχθεί (...) και την τάση του ταυτόχρονα να εκδιώξει την δύναμη της ζωντανής εργασίας από την παραγωγική διαδικασία. Επεκτείνοντας αυτή τη διαδικασία, αυτή που ονομάζουμε "αξία χωρίς εργασία", ο Goldner θέτει ένα είδος "ολοκλήρωσης του κεφαλαίου ", το οποίο ο ίδιος περιγράφει ως εξής: «Σε κάποιο σημείο, το εμπόδιο για την επέκταση του κεφαλαίου γίνεται το ίδιο το κεφάλαιο».  Δεν φαίνεται να κάνει το βήμα που θα τον οδηγούσε να υιοθετήσει την έννοια της "θνησιγενούς δυναμικής του κεφαλαίου . Δεν μπορεί να το κάνει, διότι θα κατέστρεφε το μοντέλο του για το πλασματικό κεφάλαιο, ως λεηλασία των χώρων της παγκόσμιας αναπαραγωγής του συστήματος, που δεν  πληρώνονται από το κεφάλαιο (π.χ. φυσικοί πόροι), αλλά επιτυγχάνεται με τους τίτλους ιδιοκτησίας  (βλέπε παράγραφο παρακάτω) .

-  Επίπεδο 3^ο  το χαμηλότερο , δεδομένου ότι υφίσταται τις συνθήκες των άλλων δύο επιπέδων, αυτές της λεηλασίας του πλούτου που παράγεται από μικροϊδιοκτήτες των κυριαρχούμενων χωρών και της λεηλασίας των φυσικών πόρων.  Αυτή η λεηλασία δεν θα πληρώνεται και το «κέρδος» θα αποκρύπτεται, πράγματι, το κόστος της αναπαραγωγής δεν πληρώνεται πολύ περισσότερο στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα.  Ο Goldner προσχώρησε εδώ, χωρίς να το λέει, στις ρεφορμιστικές και οικολογικές κριτικές  της οικονομίας από την άποψη της "βιώσιμης ανάπτυξης" και τις "αρνητικές εξωτερικότητες, αλλά με την μαρξιστική αντίληψή του για τις έννοιες της αξίας και της ιδιοκτησίας. Πράγματι γι’ αυτόν, Ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν έχει βυθιστεί σε «αντιπληθωριστική ύφεση» επειδή ο συνδυασμός της πλεονασματικής αξίας και της λεηλασίας υποστηρίζει τις αξίες που εφηύρε.  Η υλική βάση του πλασματικού κεφαλαίου είναι επομένως η ίδια μια μυθοπλασία, αυτή ενός τίτλου ιδιοκτησίας (γαιών και βιομηχανική) που δεν έχει πια μια αξία ισοδύναμα εφικτή, αλλά η οποία επιτρέπει "χάρη στο πιστωτικό σύστημα, στο πάγιο κεφάλαιο των χρεωμένων επιχειρήσεων να εισέλθει στη γενική κυκλοφορία, όπως μια φυσαλίδα κενές υποσχέσεις. " Σύμφωνα με τον Goldner , οι τίτλοι ιδιοκτησίας εξακολουθούν να αντλούν τη δύναμή τους από την αφετηρία της αρχής του καπιταλισμού (του xv ου και xix ου αιώνα), όταν αντιπροσώπευαν μια «άδεια για την  λεηλασία» της αγροτιάς που υποστηρίζεται από το βασιλικό κράτος και το στρατό του.  Αυτό είναι που θα χαθεί πλέον στις νέες μορφές του ιμπεριαλισμού που αντλεί τον πλούτο της περιφέρειας και καταστρέψει την εξωτερική φύση μέσω της δωρεάν οικειοποίησης ή σχεδόν δωρεάν. Έχουμε κάνει ήδη μια κριτική της θεωρίας του ιμπεριαλισμού και δεν θα επανέλθουμε παρά για να σημειώσουμε ότι οι αναδυόμενες χώρες θα πρέπει να διακρίνονται από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, αλλιώς δεν θα υπήρχε ούτε για μας, το επίπεδο 3.  Επιπλέον, δεν είναι μόνο οι χώρες που πρέπει να διακρίνονται, αλλά και οι περιφέρειες, δεδομένου ότι οι νέοι τρόποι ολοκλήρωσης επιτρέπουν, μερικές φορές, τα τρία επίπεδα να μπορούν να συνυπάρχουν σε μία χώρα.  Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για  χώρες στην περιοχή της Ασίας, για τη Βραζιλία και το Μεξικό.

Τώρα ένα δεύτερο σημείο σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα της ιδιοκτησίας.

Αυτό που ο Μαρξ περιγράφει ως fonciarisation (γαιωποίηση) του κεφαλαίου που είχε σημαντική λειτουργία στην έξοδο από την φεουδαρχία μπορεί ακόμα να είναι ενεργό σήμερα;  Σίγουρα όχι. Η ιδιοκτησία γής και η βιομηχανική ιδιοκτησία έχουν διαδοχικά εξαλειφθεί ως προϋπόθεση της αξιοποίησης, η πρώτη κατά την περίοδο της τυπικής κυριαρχίας του κεφαλαίου (μείωση της κυριαρχίας της τάξης των γαιοκτημόνων που τώρα υπάρχει σε πιο απομακρυσμένες περιφέρειες), κατά τη δεύτερη περίοδο της πραγματικής κυριαρχίας (περνώντας από το κληρονομικό κεφάλαιο στις εταιρείες μετοχικού κεφαλαίου,  συλλογικός καπιταλισμός).

Βέβαια, γι’ αυτό το επίπεδο 3, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στις αναδυόμενες χώρες και στις φτωχές χώρες μπορούν να βασιστούν σε ιδιοκτησία γης, αλλά αυτό εξακολουθεί να αποτελεί εξαίρεση. Γιατί αν στον τομέα της γεωργίας συντελούνται αυτή τη στιγμή οι αγορές ολόκληρων περιοχών των φτωχών χωρών από τις μεγάλες αναδυόμενες χώρες που επιδιώκουν να αναπτύξουν μια βιομηχανική γεωργία, ο στόχος δεν είναι ιδιοκτησία, αλλά η χρήση της γης. Για τις πρώτες ύλες, εδώ και πολύ καιρό ο έλεγχος γίνεται με τον καθορισμό παγκόσμιων τιμών και όχι με την ιδιοκτησία, για το φόβο της εθνικοποίησης και επειδή γι’ αυτά τα προϊόντα είναι οι καταναλώτριες χώρες που καθορίζουν τις τιμές και δεν είναι οι χώρες παραγωγής, εκτός από το πετρέλαιο.

Μέσα στην κεφαλαιοποιημένη κοινωνία,  (η κεφαλαιοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που εξαπλώνεται σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Οι δραστηριότητες των ανθρώπων και οι εκδηλώσεις της ζωής μετατρέπονται αμέσως σε φορείς επικύρωσης μιας τιμής. Ο Μαρξ είχε δει αυτή την τάση του κεφαλαίου να γίνει ένας άνθρωπος (human being). Σήμερα η διαδικασία της ανθρωπομορφοποίησης του κεφαλαίου πολλαπλασιάζεται και επιταχύνεται μέσω του συνδοιασμού των ζωντανών οργανισμών και τεχνολογικών συστημάτων.) το κεφάλαιο απελευθερώθηκε από την ανάγκη στην οποία αναφερόταν σε ένα τίτλο ιδιοκτησίας . Πράγματι, είναι αυτή η διαδικασία «αφηρημενοποίησης» του κεφαλαίου η οποία επέτρεψε στον Μαρξ να μιλήσει για πλασματικό κεφάλαιο. Βέβαια, ο Μαρξ υποστηρίζει τη συμμετοχή της γης στην αξιοποίηση, αλλά έχει επισημάνει την τάση να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο στην ελεύθερη εγκατάσταση των κεφαλαίων. Είχε προβλέψει, όταν αντιλήφθηκε την ανάπτυξη των ανωνύμων εταιρειών, το αποτέλεσμα της διαλυτικής δράσης του πλασματικού κεφαλαίου σχετικά με την ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και τις βάσεις για τις μελλοντικές ενώσεις των εργαζομένων. «Η δράση του μετοχικού συστήματος είναι ήδη από μόνη της άρνηση της παλαιάς μορφής όπου τα κοινωνικά μέσα παραγωγής είναι παρόντα ως ιδιωτική ιδιοκτησία (Μαρξ, Βιβλίο III , 5ο τμήμα)».  Το Πλασματικό κεφάλαιο ανατρέπει εκ βάθρων την παλιά κληρονομιά του κεφαλαίου, αλλά ο Μαρξ δεν μπορούσε να υποθέσει ότι αυτό θα οδηγούσε σε ένα καπιταλισμό μετοχοποιημένο όπου οι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό. Η ροή του πλούτου είναι τέτοια που να διαχωρίζεται η ιδιοκτησία των «λίγων» (όπως η εικόνα των "Διακοσίων οικογένειών) για να γίνει αυτή «όλων» σε ένα ποσοστό απολύτως αμελητέο . Καθένας υπάρχει σαν μέλος του κεφαλαίου (το παράδειγμα των συνταξιοδοτικών ταμείων για τους μισθωτούς), όπως αξιοποιείται από το ίδιο. Το κεφάλαιο έγινε καθολικό στο επίπεδο της αναπαραγωγή του. Επίσης, σε αυτό το επίπεδο ορίζει η τρέχουσα κρίση.

Αυτή η εδαφική βάση της εξέλιξης του κεφαλαίου έχει πλέον εγκαταλειφθεί στις περιγραφές των πλέον πρόσφατων αναλύσεων του πλασματικού κεφαλαίου από την κρίση της αξίας - εργασίας μετά από το 1968-1975, ή μετά από την τελευταία μεγάλη προλεταριακή επίθεση και την ήττα.  

 Η απουσία μιας ιστορικής ανάλυσης της ιδιοκτησίας στη δυναμική του καπιταλισμού είναι έτσι το τυφλό σημείο αυτής της ενδιαφέρουσας συμβολής του Goldner στην έννοια του πλασματικού κεφαλαίου.  Αφού επανεξέτασε τα τρία επίπεδα, θα πάει τώρα στο άρθρωσης τους.

Ο Goldner παραδέχεται ότι υπάρχει ενεργοποίηση των πρωτο-καπιταλιστικών μορφών, αλλά είναι λίγο άσχετο το ότι αναφέρεται σε αυτούς τους όρους όπως είναι σήμερα κάτω από τις σύγχρονες μορφές της σύνδεσής τους στο πεδίο τις διαδικασίας συσσώρευσης κεφαλαίου.  Ο Goldner υπενθυμίζει σωστά ότι το κράτος, οι τράπεζες, οι πιστωτικές ενώσεις υπήρχαν στην αξιοποίηση με την παραγωγική εργασία στο «κλειστό σύστημα», αλλά στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει πλέον κλειστό σύστημα στη νέο κατάσταση. Το Επίπεδο 2 διαπερνάται εντελώς από το Επίπεδο 1 και ενεργεί επίσης σε σχέση με το επίπεδο 3, δεδομένου ότι θα συμμετάσχει στο «πλιάτσικο» έστω και δευτερευόντως.

Για να συνοψίσουμε: στην κατηγορία 1, το κεφάλαιο κυριαρχεί την αξία στο βαθμό που αυτονομείται από την μορφή του ως αξία για να λάβει οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένου του πλασματικού κεφαλαίου.  Αυτό είναι το επίπεδο της αναπαραγωγής. Αυτό είναι το επίπεδο στο οποίο η σημερινή κρίση παίζει.  Στο επίπεδο 2, υπάρχει μια τάση για αυτονόμηση από την αξία που ένας μαρξιστής όπως ο Mattick Junior αναγνωρίζει στα σχόλιά του σχετικά με τα μινι κραχ στην αγορά μετοχών του 1987 και 1989: "Αν είναι εκεί, είναι απλώς και μόνο επειδή η καπιταλιστική οικονομία δεν είναι πλέον αναπτυσσόμενη ως καπιταλιστική οικονομία .  Είναι γνωστό ότι η συσσώρευση είναι εν μέρει έξω από την παραγωγική σφαίρα και ότι αντιστοιχεί σε μια συσσώρευση πλασματικής αξίας.  Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει «διαφυγή» της αξίας καθώς η διαδικασία αυτή παραμένει υπό τον έλεγχο του επιπέδου 1. Αυτό είναι που είπε ο Goldner, όταν δεσμεύει την αύξηση του παγίου κεφαλαίου και την απαξίωση του παγίου κεφαλαίου στο «κλειστό σύστημα» με το παράδειγμα των καινοτομιών στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας που παρομοιάζει με  αυτοκανιβαλισμό του κεφαλαίου με την άμεση απαξίωση του παλαιού παγίου κεφαλαίου από το νέο.

χρηματιστικοποίηση και η πολιτικη του κεφαλαιου

 

Εάν η ανάπτυξη του πλασματικού κεφαλαίου δίνει την εντύπωση μιας αραίωσης των ιεραρχιών, μιας ρευστής δομής και ενός δικτύου, η γενικότερη κίνηση του χρηματοπιστωτικού τομέα της κεφαλαιοποιημένης κοινωνίας επαναφέρει την λογική της δύναμης που θα μπορούσε να ονομαστεί μια πολιτική του κεφαλαίου.  Η αναζήτηση για την εξουσία που δεν είναι ποτέ απούσα εκφράζεται ειδικά στις χρηματιστικές παρεμβάσεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα μέσω του οικονομικού πολέμου που οδηγούν σε διαφορετικά παραγωγικά κεφάλαια στον τομέα 1. Και στις δύο περιπτώσεις,  το αποτέλεσμα είναι ότι το επίπεδο του χρηματοπιστωτικού τομέα του παραγωγικού κεφαλαίου αυξάνει. Κατ 'αρχάς από το γεγονός ότι οι εταιρείες αναγκάζονται να οδηγηθούν στην χρηματοδότηση μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Στη Γαλλία,  είναι μέσω των λεγόμενων θεσμικών επενδυτών (« les zinzins »  στην οικονομική ορολογία) των μεγάλων τραπεζών ή των ασφαλιστικών εταιρειών . Οι θεσμικοί επενδυτές είναι συχνά οι μέτοχοι (οι μεγαλύτεροι), που δεν παρεμβαίνουν πολύ όσον αφορά τη διαχείριση, αφήνοντας την πρωτοβουλία στους διαχειριστές.  Θα επιστρέψουμε σχετικά με την εικαζόμενη αποσύνδεση μεταξύ της «πραγματικής οικονομίας και χρηματοπιστωτικού τομεα». Δεύτερον, το γεγονός ότι οι εταιρείες αυτές αναγκάζονται να οδηγηθούν προς μια συνεχή οικονομική δραστηριότητα (με επίκεντρο την «επιχείρησή τους») καθώς και μια γενική στρατηγική ισχύος για να επιβιώσουν μέσω της χρηματιστικοποίησης (αύξηση του κεφαλαίου με την έκδοση μετοχών) τις οδηγεί να θεσπίσουν μία οργανωτική δομή συνολικά που παντρεύει την ως άνω αποσύνδεση. Παρατηρούμε τότε τη δημιουργία χρηματοοικονομικής εταιρείας (εταιρεία χαρτοφυλακίου) που έρχεται να καλύψει τις δραστηριότητες των βιομηχανικών επιχειρήσεων (π.χ. η εταιρία χαρτοφυλακίου PSA καλύψει τις δραστηριότητες των Peugeot-Citroen Automobile).

Αυτή η χρηματοπιστωτική παρέμβαση, όμως στον οικονομικό πόλεμο μπορεί επίσης να λάβει απλώς τη μορφή καθαρού οικονομικού σφαγιασμού των ανταγωνιστών που απειλούνται με χρεοκοπία. Είχαμε ένα παράδειγμα με την κατάρρευση της Lehman Brothers με τη απληστία από την Morgan Chase. Ορισμένοι μάλιστα έφτασαν να μιλάμε για εκδίκηση από την προτεσταντική τράπεζα ενάντια στην εβραϊκή τράπεζα! Σε όλες αυτές τις κινήσεις, υπάρχει μια επανακυκλοφορία της ιδιοκτησίας ώστε να γίνει επίσης πιο ρευστή και να κρατά μια αξία σ’ αυτή την κατάσταση. Αυτό φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση αυτό που είπαμε πιο πάνω σχετικά με τη φθίνουσα σημασία των τίτλων ιδιοκτησίας σήμερα, αλλά αυτό που λέμε είναι ότι δεν είναι πλέον η αποθήκευσή τους, το κίνητρο αλλά ακριβώς είναι η θέση τους σε κυκλοφορία. Πρόκειται για δύο κινήσεις που συνυπάρχουν: η πρώτη ως κίνηση για την αναπαραγωγή και τη σταθεροποίηση και η δεύτερη ως κίνηση που εκφράζει τη δυναμική του κεφαλαίου. Και οι δύο κινήσεις μπορεί επίσης να προκύψουν όταν, για να επιβιώσουν, ο πρώτη έχει ανάγκη να αυξάνεται, η δεύτερη να επεκτείνεται.

Είναι σε αυτόν τον τομέα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου που φαίνεται η επαλήθευση της αυτο-παραγωγής της αξίας χωρίς να περάσει από τη μεσολάβηση που αντιμετωπίζουν οι άλλοι τομείς δραστηριότητας και κυρίως ο βιομηχανικός τομέας. Όπως δεν γνωρίζει παρά μόνο την άντληση του κεφαλαίου - χρήματος, το μέγιστο κέρδος είναι ο άμεσος στόχος του, ενώ στη θεωρία, αλλά και στην πραγματικότητα, στον τομέα της παραγωγής, η μεταμόρφωση του κόσμου είναι ένα έργο της τάξης που υποβιβάζει το κέρδος στην τάξη των μέσων.  Είναι γι’ αυτό που βρίσκουμε μια θεσμική ρύθμιση που επιτρέπει στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο να επιβάλει τα πρότυπά του, υπενθυμίζει ότι η εντολή για την μεγιστοποίηση του κέρδους θα είναι άμεση και αδιάκοπη, ενώ η τάση του βιομηχανικού κεφαλαίου είναι η δύναμη που ωθεί να αυξάνει διαρκώς τον κύκλο εργασιών του, θεωρώντας ότι τα κέρδη δεν είναι παρά μόνο ένα αποτέλεσμα.

Στη Γαλλία, την περίοδο των «τριάντα ένδοξων χρόνων, η θεσμική διαμόρφωση τοποθετεί τις εταιρείες σε σχέση με την αγορά χρήματος και τη διαμεσολάβηση των τραπεζών (ένας τεχνικός όρος για την έμμεση χρηματοδότηση) για τη λήψη πιστώσεων.  Αυτή η διαμεσολάβηση απαιτεί κάποιο είδος της συμβασιοποίησης των ανταλλαγών μεταξύ των δανειστών και των δανειζομένων με όλες τις πιθανές διευκολύνσεις. Οι σχέσεις παρέμεναν σχετικά προσωπικές μεταξύ των συμβαλομένων και οι δύο εταίροι διατηρούσαν ένα ελάχιστο επίπεδο διαφάνειας που περιόριζε τις ασυμμετρίες στην πληροφόρηση.  Αυτό το υψηλό επίπεδο συνεργασίας επιτεύχθηκε στην Ιαπωνία και σε μικρότερο βαθμό στη Γερμανία.  Στη Γαλλία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα λειτουργούσε με βάση το νόμο  του 1945 που χώριζε τις μεγάλες εθνικοποιημένες τράπεζες των καταθέσεων για βραχυπρόθεσμη πίστωση για τους ιδιώτες και τις ιδιωτικές τράπεζες για τα μακροπρόθεσμα δάνεια για τις επιχειρήσεις.  Το Κράτος επιβάλει σε όλες τις τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών, μια πραγματική νομισματική πολιτική παρακολούθησης της υποχρέωσης τήρησης ελάχιστων αποθεματικών και της διαχείρησης των επιτοκίων.  Μη χρηματηστηριακές εταιρείες απολαμβάνουν μια μεγάλη ελευθερία στη σκιά της εποπτείας η οποία αποδείχθηκε προστατευτική.  Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας κυριαρχείται από τη βιομηχανική λογική ή τις πεποιθήσεις της εταιρικής σχέσης, αλλά στο αντικειμενικό γεγονός ότι στην τραπεζική πίστωση υπάρχει μια μη-ρευστότητα που κάνει τις σχέσεις διμερείς αναγκαστικά ως την ημέρα αποπληρωμής.

Αυτό το φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, ήταν ακόμη  αισθητό κατά την περίοδο 1965-1975, όταν οι τράπεζες καταθέσεων είχαν εισροή χρημάτων σε λογαριασμούς όψεως και έλαβαν την άδεια να παρέχουν μακροπρόθεσμα δάνεια, τομέας που παραδοσιακά ανήκε στις ιδιωτικές τράπεζες. Οι συνθήκες ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκές για έναν αγώνα για αύξηση και ένα γιγαντισμό που μπορεί να βρεθεί σε όλες τις επιχειρήσεις των ισχυρών χωρών. Αλλά από την δεκαετία του 80, η νέα δομή με την παγκοσμιοποίηση βρίσκει την χρηματοπιστωτική αγορά στο κέντρο των επιχειρήσεων και μαζί με αυτή μια στιγμιαία μείωση της αποδοτικότητας, που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης . Και πάλι, δεν θα πρέπει να το βλέπουμε ως συνέπεια των κακών του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος που απομυζεί τους καρπούς της εργασίας , αλλά ως αντικειμενικό γεγονός ότι στη χρηματοπιστωτική αγορά (αυτό που στην τεχνική ορολογία ονομάζεται άμεση χρηματοδότηση ) υπάρχει ρευστότητα των τίτλων που αποτελούν τη στήριξη του χρέους και η σχέση μπορεί να τερματιστεί ανά πάσα στιγμή.

Το νόμισμα είναι η υψηλότερη μορφή της ρευστότητας η οποία έχει γίνει μια σχέση της συσόρευσης του κεφαλαίου.  Είναι αυτή η σχέση που μοιάζει να επιβάλεται σε όλο τον κόσμο, βασίζεται σε ένα αμερικανικό μοντέλο που είναι πολύ ξένο σε άλλες χώρες (ιδίως στη Γερμανία και την Ιαπωνία, όπου ο πιστωτικός τομέας είναι σε θέση κυριαρχείται από μια συμμαχία μεταξύ του διευθυντικού δυναμικού και των τραπεζών ) δεδομένου ότι βασίζεται σ’ αυτές  μια χρηματοπιστωτική αγορά με τις τράπεζες σχετικά χαμηλά στην παραγωγική οικονομία.  Η ιδιοκτησία του κεφαλαίου ήταν στα χέρια των επενδυτών και η ρευστότητα αντιπροσώπευε την αρχή της διαχείρισης της ιδιοκτησίας, επιτρέποντας σε διαχειριστές μη ιδιοκτήτες την στρατηγική διακριτική ευχέρεια. Αυτό ήταν το πλάνισμα μιας τελευταίας πτυχής για να προσαρμοστούν στο νέο πρότυπο.

Αυτό το νέο πρότυπο είναι επίσης σε αντίθεση με τη γαλλική πρακτική του "σκληρού πυρήνα" που σχηματίζεται από τους θεσμικούς επενδυτές. Για παράδειγμα, ο κύριος μέτοχος της General Motors είναι το συνταξιοδοτικό ταμείο των εκπαιδευτικών στο Μίτσιγκαν, που έχει 1,4% του κεφαλαίου! Είναι η προτεραιότητα που δίνεται στην ρευστότητα σε αντίθεση με την πραγματική διείσδυση στο μετοχικό κεφάλαιο μιας εταιρείας.

Το βιομηχανικό κεφάλαιο είναι έτσι ξαφνικά σε απορύθμιση, συνελήφθη ως ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο που βασίζεται στα συλλογικά αποταμιευτικά ταμεία. Υπάρχει άλλο ένα νέο γεγονός το οποίο οι οπαδοί του "είναι μια κλασική κρίση του καπιταλισμού" δεν λαμβάνουν υπόψη ότι πολλά από αυτά τα αγγλοσαξονικά κεφάλαια είναι κεφάλαια συνταξιοδότησης των εργαζομένων.

Οι μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες αλλά και κάποιες γαλλικές τράπεζες αποταμιεύσεων είναι σε καλή θέση για να παίξουν τους συνδέσμους μεταξύ των οικονομικών στόχων (βραχυπρόθεσμη Δημιουργία αξίας για τους μετόχους των οποίων το μερίδιο καθορίζεται εκ των προτέρων ) και βιομηχανικών στόχων (βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της ικανότητας για δράση).  Επειδή ο πρώτος στόχος φαίνεται να αντικαθιστά το δεύτερο, κάποιοι στην αριστερά, έχουν αμέσως συναχθεί με το ότι το βιομηχανικό κεφάλαιο θα μπορούσε να κάνει μια συμμαχία με τους μισθωτούς ενάντια στο χρηματιστικό κεφάλαιο.  Ωστόσο, γρήγορα έγινε σαφές ότι το βιομηχανικό κεφάλαιο ανταποκρίθηκε γρήγορα στην πίεση των χρηματιστικών στόχων, θεωρώντας τους εργαζόμενοιυς ως μια μεταβλητή προσαρμογής, πράγμα που διευκολύνεται από συζητήσεις όπως: «αυτό είναι το κακό με τον χρηματοπιστωτικό τομέα», για την «αναγκαιότητα των κοινωνικών προγραμμάτων» και την έλλειψη αντίδρασης από τους εργαζομένους.

Η απόκλιση συμφερόντων μεταξύ των δύο μορφών κεφαλαίου είναι βέβαιο ότι υπάρχει στο επίπεδο των αγώνων της εξουσίας, αλλά η σύγκλιση των συμφερόντων είναι πολύ ισχυρότερη σε σύντομο χρονικό διάστημα όταν οι επιχειρήσεις συνειδητοποιούν ότι αυτό που απαιτούσε δεκάδες χρόνια για να δημιουργηθεί με τη συσσώρευση κεφαλαίου (σταθερού επίσης) μπορούν να το επιτύχουν μέσα σε λίγους μήνες από την «εξωτερική ανάπτυξη» , δηλαδή, από το χρηματιστικό κυνήγι. Έρχονται έτσι, "φυσικά",  να αγκαλιάσουν την χρηματιστική ιδεολογία, ενώ το μερίδιο της χρηματοδότησης των μετόχων των γαλλικών επιχειρήσεων είναι σχεδόν αμελητέο (κάτω του 10% μεταξύ 1975 και 2000, ακόμα και αν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε αξιόλογη αύξηση από τότε). Είναι όταν οι εταιρείες επιδιώκουν να οικοδομήσουν στρατηγική δύναμη μεσοπρόθεσμα, όταν πραγματοποιούν επικίνδυνες καινοτομίες που χρηματοδοτούν έρχεται με έναν πυροβολισμό η υπενθύμιση σχετικά με την απαίτηση για την προτεραιότητα του κέρδους πάνω από το θέληση για δύναμη, για λογικές σχεδόν πολιτικές ή την επιθυμία για τη βιομηχανική περιπέτεια . "Ευτυχώς για τις επιχειρήσεις, καθώς δεν είναι λιγότεροι από σαράντα οι ορισμοί της δημιουργίας αξίας που τους επιτρέπει κάποια ευελιξία και έτσι  προσπαθούν να αναπτύξουν τη δική τους λογική: κάθε εταιρεία ανεξάρτητα για να επιβιώσει λόγω του ανταγωνισμού!

Ο Lordon μας δίνει ένα καλό παράδειγμα αυτής της αδιαφάνειας μέσα στη διαφάνεια, αν κάποιος διακινδυνεύσει το οξύμωρο σχήμα που χαρακτηρίζει τα μεγάλα έργα του κεφαλαίου. Πράγματι, δεν υπήρχε βάση για να πούμε ποια από τις Societe Generale και  BNP είχε τα καλύτερα κριτήρια για να αρπάξει την Paribas." Γι αυτό οι δύο επιθετικές τράπεζες χρησιμοποίησαν όλα τους τα επιχειρήματα ...στην διαμάχη τους για την νίκη.  ‘Όπως το λέει ο Lordon «Η πολιτική του κεφαλαίου είναι το τμήμα εκτός αγοράς - αλλά ορατή ακόμα και σε συναλλαγές στην αγορά - οι σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους άνθρωποι του κεφαλαίου: σχέσεις της συμμαχίας, του ανταγωνισμού, της επιρροής, της κυριαρχίας» . Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι αυτή η νέα σχέση καταστρέφει εντελώς την υπόθεση της ολιγαρχικής λειτουργίας (ειδικά, για παράδειγμα, η πρακτική της σταυροειδούς συμμετοχής, εταιρίες που η μια κατέχει μετοχές της άλλης, που επέτρεψε στον βιομηχανικό καπιταλισμό να εργαστεί "ως κοινότητα"), που ήταν χαρακτηριστικές του γαλλικού καπιταλισμού και κάποιοι όπως ο Καστοριάδης είχε ξεχωρίσει πριν οι αλλαγές αυτές γίνουν ένα νέο πρότυπο λειτουργίας.

Παρόλα αυτά, το κράτος, το οποίο είναι συνυφασμένο με την ολιγαρχική λειτουργία (οι φίλοι και οι απατεώνες) δεν έχει τεθεί εκτός παιχνιδιού από αυτό το new deal.  Αν φαίνεται έτσι,  είναι γιατί εμφανώς αποσύρεται, αφού χρησιμοποιήθηκε ως σημαντικός παράγοντας σε αυτή τη νέα κατάσταση με την απελευθέρωση του παλαιού συστήματος,  για να αποφύγει τις ευθύνες σε ήσυχες περιόδους και ενδεχομένως, να έρθει ως σωτήρας σε περιόδους κρίσεων σαν τη σημερινή.  Η νομιμότητα της παρέμβασης του έγκειται στο γεγονός ότι τίθεται ως εκπρόσωπος της εθνικής νομισματικής κυριαρχίας.  Βλέπουμε μόνο ένα παράδειγμα στις προσπάθειες των ευρωπαϊκών κρατών να παρέχουν μια εθνική απάντηση στην τρέχουσα κρίση. Αλλά αυτό δυσχεραίνεται από την αντιπληθωριστική πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών από τα τέλη της δεκαετίας του '80 που οδήγησε σε αποπολιτικοποίηση του νομίσματος του οποίου αποτέλεσμα ήταν η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών.

Το Χρηματιστικό κεφάλαιο πάει απλά να διαμελίσει αυτή την κοινότητα του κεφαλαίου η οποία συνεχώς προσπαθεί να δημιουργήσει ένα μπλοκ, ένα κεφάλαιο κινήσεως ως προπύργιο ενάντια στις εξωτερικές επιθέσεις, όπως το χρηματιστικό κεφάλαιο, αυτό, θέλει την κυκλοφορία της ιδιοκτησίας όπως φαίνεται στην μάζα της ρευστότητας που επιδιώκει να τοποθετηθεί στις καλύτερες προσφορές. 

Απόσπασμα από το κείμενο:

Χρηματοπιστωτικη κριση και πλασματικο κεφαλαιο

Νοέμβριο 2008 , Temps critiques

http://tempscritiques.free.fr