ΕΙΝΑΙ Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΙΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Η ΜΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ;

αποσπασμα από το κειμενο:

Πίσω από την οικονομική κρίση, η πρόβληματικη ενοποίηση του κεφαλαίου

Απρίλιος του 2012 , Jacques Wajnsztejn

[…]οι χρηματιστικές κρίσεις είναι πολύ συχνές στην ιστορία και , κατά μείζονα λόγο στην ιστορία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά αυτές οι κρίσεις παραμένουν εγγενώς λιγότερο δηλητηριώδεις και καταστροφικές από τις νομισματικές κρίσεις που θα μπορούσαν να τις ακολουθήσουν. Πράγματι, οι χρηματιστικές κρίσεις φαίνεται να σχετίζονται με δραστηριότητες περισσότερο ή λιγότερο κερδοσκοπικές και ως εκ τούτου με την δυσλειτουργία μιας φιλελεύθερης ή νεοφιλελεύθερης τάξης. Φαίνεται να παραμένουν επιφανειακές και να μην σχετίζονται με την οικονομική δραστηριότητα, ενώ οι νομισματικές κρίσεις είναι συνδεδεμένες με τα δομικά στοιχεία που αναφέρονται σε μια κρίση αξιοποίησης κεφαλαίου και ως εκ τούτου σε μια «συστημική κρίση» του καπιταλισμού.

133Στο μέτρο αυτό, θα μπορούσε κανείς να ρωτήσει: είναι η τρέχουσα κρίση του ευρώ μία νομισματική κρίση ή μια χρηματιστική κρίση;

134Ο πρώτος εναλλακτικός όρος δεν επιδέχεται εξέταση στο βαθμό που όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι το ευρώ είναι υπερτιμημένο έναντι του δολαρίου λόγω της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας (ΕΚΤ). Υπάρχουν τότε δυσλειτουργίες;  Υπάρχουν πολλά σημάδια με τις μεγάλες διεθνείς τράπεζες που έχουν παραμελήσει το ζήτημα της φερεγγυότητας του ελληνικού χρέους, μια διαδικασία που συνεχίζεται και σήμερα όταν, για παράδειγμα, βλέπουμε το ελληνικό κράτος να δανείζεται στα μέσα Μάη του 2012 , 4 δισ. ευρώ από το Ταμείο Αλληλεγγύης της(ΕΚΤ) και στη συνέχεια να δωρίζει το ποσό αυτό στην ΕΚΤ για την αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων που αποκτήθηκαν από την ίδια την ΕΚΤ ώστε να υποστηριχθεί το πρόγραμμα των ελληνικών ομολόγων. Αυτό παράγει αυτοτροφοδοτούμενο χρέος ... και 840 δισ. κέρδη για την ΕΚΤ (βλ. άρθρο του Γιάννη Βαρουφάκη, στην Le Monde  στις 24/05/2012).

135Όμως κάποιες δυσλειτουργίες δεν είναι αυτοτροφοδοτούμενες και δεν μπορούμε επομένως να μιλάμε για δυσλειτουργίες, αλλά μάλλον για πολιτική αμέλεια. Είναι τα αποτελέσματα των άνισων οικονομικών ανταλλαγών εντός της ζώνης. Αυτές οι ανταλλαγές δεν είναι άνισες ανταλλαγές της αξίας μεταξύ των προϊόντων που περιέχουν λιγότερη ή περισσότερη, αλλά ανταλλαγές διαστρεβλωμένες από τη χρήση του ενιαίου νομίσματος με τρόπο ευθυγραμμισμένο με το επίπεδο του παλαιού γερμανικού νομίσματος (DM) ^* . Το αποτέλεσμα είναι ότι η Γερμανία μπορεί να επιβάλει σε όλους την προτεραιότητα των στόχων όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα (high-end, το "γερμανικό σήμα") σε σχέση με μια ανταγωνιστικότητα των τιμών στην οποία η βιομηχανία της δεν έχει πλέον το βάρος, αλλά η οποία παραμένει το νούμερο ένα εξαγωγικό όπλο προς τις χώρες του νότου. Αυτό επηρεάζει κυρίως τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, αλλά και μια χώρα όπως η Γαλλία, η οποία απέναντι στον θρίαμβο των Volkswagen και Audi μπορεί να αντιτάξει μόνο την Logan και το «σήμα» της Dacia!

136Όπως λένε οι οικονομολόγοι, τα πλεονάσματα της Γερμανίας δημιούργησαν τα ελλείμματα των άλλων στο βαθμό που οι ανταλλαγές είναι κυρίως ενδοκοινοτικές και η Γερμανία συνεχίζει να επαναλαμβάνει την Ostpolitik της, πιέζοντας ολοένα και περισσότερο τα όρια της ευρωπαϊκής κοινότητας .

137Το παράδοξο είναι ότι μια οικονομική δύναμη (η Γερμανία), η οποία δεν είναι πλέον πολιτική δύναμη από το 1945, αντιμετωπίζει μια Γαλλία της οποίας η ισχύς είναι περισσότερο πολιτική παρά οικονομική. Στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης σε δίκτυο, των παλαιών κρατών-εθνών, τα τελευταία βρίσκονται αφοπλισμένα από αυτή την πολιτική λειτουργία από την ανεξαρτησία της ΕΚΤ και τους κανόνες της Συνθήκης του Μάαστριχτ (κριτήρια σύγκλισης), ενώ η οικονομική παγκοσμιοποίηση επιτρέπει το πνίξιμο των εθνικών και πολιτικών κριτηρίων στο πλαίσιο της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης (ένα "γερμανικό" προϊόν δεν περιέχει συχνά πάνω από το 10% καθαρά γερμανικής κατασκευής, ενώ η Peugeot έχει ακόμα ως μήτρα την "γαλλική" παραγωγή).

138Έχουμε την τάση να ξεχνάμε ότι είναι μια πολιτική απόφαση που οδήγησε σε αυτό και η πιο βαθιά από τις παρανοήσεις συγχέει το ενιαίο νόμισμα και το κοινό νόμισμα. Μια παρανόηση που εκφράζεται σήμερα με την επιστροφή των προοπτικών εθνικιστικών ή προστατευτισμού μέσα στα πολιτικά κόμματα ή ακόμη και σε ένα ολόκληρο έθνος, ενώ είναι από την έλλειψη ευρωπαϊκής πολιτικής που πάσχει πάνω από όλα η περιοχή του ευρώ (τοποθετούμενοι βέβαια από την οπτική των δυνάμεων της κυριαρχίας).

139Εν κατακλείδι, εάν η δημιουργία μιας ζώνης του ευρώ ήταν ένα βήμα προς την πλασματικοποίηση (η Ελλάδα και Ισπανία ήταν οι κύρια επωφελούμενοι πριν από τη φυγή προς τα εμπρός), κάθε πολιτική της Γερμανίας για ένα ισχυρό ευρώ και για υψηλά επιτόκια (που είναι κατά μέσο όρο 1 έως 1,5% υψηλότερο από ό, τι σε περιοχές εκτός ευρώ, την Αμερική ή την Ιαπωνία) μπορεί να διαβαστεί ως μια επιθυμία να ελέγξει αυτή την πλασματικοποίηση ... και προς όφελός της (αυτός ο τελευταίος όρος δεν πρέπει να ληφθεί με την αυστηρά οικονομική έννοια). Η Γερμανία έχει κάνει την ανάγκη φιλοτιμία. Μη μπορώντας να διεξάγει μια συζήτηση πολιτικής ισχύος λόγω του ναζιστικού παρελθόντος της, έχει το δικαίωμα να προβάλλεται την ιστορία της στο οικονομικό επίπεδο διαδίδοντας με τρόπο εφησυχαστικό την κρίση της, της δεκαετίας του '20, παρουσιάζοντάς την αλλού ως πληθωριστική ενώ ήταν αρχικά αποπληθωριστική.