αποσπασμα (2 απο 6) απο το
κειμενο:
«ρευστα συστήματα
και κοινωνία του συνδετικισμου (connexionnisme)»
Απρίλιος του 2012 ,
Απο το δίκτυο πλεγμα στο ρευστο δικτυο
9Η σύγχρονη εποχή δεν ανακάλυψε την ιδέα του δικτύου, αλλά της έδωσε
μια συνεκτικότητα που ποτέ πριν δεν είχε επιτευχθεί. Ο μηχανικός των
οχυρώσεων του Λουδοβίκου του XIV, ο Sebastien Prestre Vauban (1633-1707), εφαρμόζει την
μαθηματική λογική σε ένα ευρύ σχέδιο του εδαφικού πλέγματος. Αν το σύστημα αναπαριστά το
συμπαγές ενός οργανισμού ή μιας μηχανής, το δίκτυο υπάγεται στη σφαίρα
του πλέγματος, ταυτόχρονα πολύ ευέλικτο και πολύ ανοιχτό.
10Στο XII ο αιώνα, η παλιά γαλλική resel χαρακτηρίζει ένα
"μικρό δίχτυ που χρησιμοποιείται για κυνήγι και ψάρεμα." Με την ανάπτυξη της
ανατομίας με βάση τις εργασίες του Vesalius (1514-1564), και αργότερα του Harvey
(1578-1657) και του Malpighi (1628-1694), η έννοια του δικτύου είναι φυσικό να εφαρμοστεί
στην φυσιολογία και τους βιολογικούς ιστούς. Τα οργανικά δίκτυα,
όπως το κυκλοφορικό και το νευρικό, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση
των ροών και των ιστών θεωρούνται ως πλέγματα. Το δίκτυο επιτρέπει
να συμβιβαστεί η στερεότητα και ρευστότητα μέσω των κόμβων της δομής του (nodality)
(οι κόμβοι είναι σταθερά σημεία που έχουν ουσιώδη σημασία γιατί είναι σ’ αυτά
που διασταυρώνονται οι ροές) - πρόκειται για μια «μηχανή κυκλοφορίας», όπως είπε
ο Alain Gras , επαναλαμβάνοντας μια έκφραση του
Jean-Marc Offner.
11Εδώ και λίγους αιώνες, ο Κλαύδιος Γαληνός
(131-201), Έλληνας γιατρός και φυσιολόγος εγκατεστημένος στη Ρώμη, είχε
χρησιμοποιήσει ήδη την σημαντική αναλογία μεταξύ του εγκεφάλου, του δικτύου και
του πλέγματος. Άφησε πολλά έργα σχετικά με τον εγκέφαλο και την πορεία των νευρικών
ροών. Από την Αρχαιότητα έως τον Διαφωτισμό, η τεχνική της πλέξης
προσφέρει ένα μοντέλο ή ένα «έγγραφο λόγο» (σ.μ. Περισσότερο από ένα απλό όχημα
της σκέψης, η γραφή είναι ένα εργαλείο μετατροπής των γνώσεων και των
ανθρώπινων κοινωνιών) για την ερμηνεία του ανθρώπινου σώματος. Κάποιος μπορεί να
φανταστεί ότι αυτό το μοντέλο μπορεί να μεταφερθεί στο «σώμα γη», ενώ ο
μετασχηματισμός του τοπίου με την μορφή πλέγματος εμφανίζεται κατά την έναρξη
της βιομηχανικής εποχής. Αυτή η μεταφορά έχει επομένως γίνει προοδευτικά όλο
και πιο σημαντική και η έννοια του δικτύου έχει εισβάλει
σταδιακά στο λεξιλόγιο και τη σκέψη στο τέλος του XVIIIου αιώνα. Η δικτυακή δομή μας
επιτρέπει να ερμηνεύσουμε τόσο τον κόσμο όσο και το σώμα, και παρέχει το κλειδί
για το ορατό και το αόρατο. Η κοινωνία αναζητά το κέντρο βάρους της
στην οικονομία και όχι πλέον στο κράτος, που παρουσιάζεται ως η αντίθεση της επιχείρησης. Σύμφωνα με το
«σύστημα» που υποστηρίζει ο Henri de Saint-Simon (1760-1825), η πολιτική πρέπει
να εξυπηρετεί μόνο τη "βιομηχανική τάξη". Παράλληλα, η βιταλιστική
θεωρία του Bichat (1771-1802) έχει καθοριστική σημασία στους βιολογικούς ιστούς
και στον ανατομικό τους ρόλο.
12Ο μεταφορικός τομέας σχετίστηκε με την έννοια του δικτύου όταν
αυτή επεκτείνεται, στις αρχές του ΧΙΧ ου αιώνα, στην
κατασκευή έργων που σχεδιάστηκαν από τους μηχανικούς. Το ύφασμα και το
νήμα συσκευάζονται, το δίκτυο γίνεται πεδίο της κυκλοφορίας. Εμπνευσμένοι από το δικτυακό
όραμα του οργανισμού που είναι αυτό του βιταλισμού, η θεωρία του Saint-Simon εντάσσεται
στην τάση στερεών-υγρών. Ο Peter Musso προσπάθησε να δείξει
την καθοριστική επιρροή του Saint-Simon στην εμφάνιση, κατά την μετάβαση από τον XVIII ο στον XIX ο αιώνα, της λατρείας
της βιομηχανικής ανάπτυξης ως προπομπό της μελλοντικής κοινωνίας,
διαχειριστικής και επικοινωνιακής που ο Saint-Simon επιθυμούσε. Τόσο στα στρατιωτικά
όσο και στα υδραυλικά κατόπιν στις εργολαβίες, στην κερδοσκοπία οικονομική και
γης, ο συγγραφέας του Η κοινωνική φυσιολογία προσπαθεί να
επαναφέρει τα πάντα στο παράδειγμα της ροής. Η λογική του οργανισμού
γίνεται το μοντέλο κάθε ορθολογικότητας. Αλλά τι είναι ένας οργανισμός,
ή διαφορετικά μια «δυναμική ανισορροπία μεταξύ υγρών και στερεών"; Ο
Saint-Simon
επιδιώκει να καθιερώσει μια γενική θεωρία που βασίζεται σε αυτή την καθολική
αντίφαση που αναφέρεται τόσο στον βιολογικό οργανισμό όσο και στον κοινωνικό
οργανισμό.
13 Το δίκτυο-οργανισμός, ενδιάμεσο μεταξύ της μηχανής και του
εργοστασίου, ανάμεσα σε ένα «τεχνολογικό μοντέλο» και ένα «οικονομικό μοντέλο»,
εμφανίζεται ως ένα σύνολο ιστών και αγωγών-μεταφοράς. Η ισοδυναμία οργανισμός-δίκτυο
λειτουργεί επίσης ως πρότυπο της αποτελεσματικότητας και της αυτορύθμισης - όσο
πιο περίπλοκο είναι ένα δίκτυο, τόσο καλύτερη η οργάνωσή του. Όσο περισσότερο μια
κοινωνία είναι οργανωμένη, τόσο περισσότερο αναπτύσσει τα δίκτυά της, και η
μεταφορά του δικτύου προκαλεί αυτή της απαραίτητης ροής του εμπορίου, την
παραγωγή αντιτιθέμενη στην πρόσοδο. Η συστημική μεταφορά
λαμβάνει μια νέα διάσταση που την καθιστά δυναμικά λειτουργική . Το βιομηχανικό
σύστημα πρέπει να μετατρέψει το έδαφος, παράγει την κίνηση και την επικοινωνία. Η παλαιά αναλογία του
αίματος και του χρήματος , στη συνέχεια, ξαναγεννιέται με δύναμη
(«το χρήμα είναι στον πολιτικό οργανισμό ότι είναι το αίμα στην καρδιά του
ανθρώπου», γράφει ο Σαιν Σιμόν), εξ ου και η ανάγκη να δημιουργηθούν τεχνητοί
«κυκλοφορητές» (χώροι εφευρέσεων, αξιολόγησης, υλοποίησης των έργων) για να "ζωντανέψει
το κοινωνικό σώμα "και να αυξήσει την κινητικότητα του. Η εργασία είναι ως
εκ τούτου ανεπανόρθωτα συνδεδεμένη με αυτή τη δικτυακή δυναμική.
14Κατά την βιομηχανική εποχή, η δικτυακή μεταφορά γίνεται επεμβατική,
έτσι και μόνο θα μπορούσε να εξηγηθεί η πυρετώδη κυκλοφοριακή δραστηριότητα που
κυριεύει την Δύση. Η ιδέα του δικτύου έκανε ακόμα ένα βήμα με
τον Gabriel Tarde (1843-1904). Η φιλοσοφία του αποσπάται από την παλιά
μορφή του κοινωνικού οργανικισμού και προτείνει μια οπτική που συμβιβάζει άτομο
και κοινωνία, ατομικισμό και κοινωνικό δεσμό. Η κοινωνία δεν είναι
ένας οργανισμός, εκτός αν γίνεται αντιληπτή ως "μια πραγματική οντότητα
και όχι απλώς ως ένας αριθμός πραγματικών όντων». Αντίθετα με τους
Spencer και Durkheim (1858-1917) που ωθούν τον σοσιαλιστικό βολονταρισμό στο
σημείο να καταστήσουν την ζωολογία τη βάση των ιδεών τους, ο Tarde υποστηρίζει
ότι αυτός ο συλλογικός εαυτός είναι μόνο μεταφορικός. Αυτό που κάνει την
κοινωνία είναι ότι τα άτομα συνδέονται με "μια ανάγκη περισσότερο ή
λιγότερο έντονη του συντονισμού της λογικής των ιδεών, του συντονισμού των
τελικών πράξεων» ή ακόμα «η ισορροπία ή η αλληλεγγύη των οπαδικών εγωισμών,
όπως σε ένα Ηλιακό Σύστημα από την ισορροπία και την αλληλεγγύη των μοριακών έλξεων". Αν η κοινωνία ήταν
ένας οργανισμός, θα έσκαγε από την διαφοροποίηση και τις αυξανόμενες ανισότητες. Δεν είναι επομένως
σε οποιοδήποτε οργανισμό που έχει την τάση να μοιάσει, στο βαθμό που
εκπολιτίζεται, αλλά μάλλον «σε αυτό το μοναδικό όργανο που ονομάζεται εγκέφαλος»
και είναι ανώτερο από τα άλλα όργανα. Βρίσκει κανείς στον
Tarde ταυτόχρονα την μεταφορά του Γαληνού του νευρικού δικτύου και την
κυτταρική θεωρία του Claude Bernard, αλλά αυτή η τελευταία εφαρμόζεται στα εγκεφαλικά
κύτταρα. Η κοινωνία είναι εν συντομία ένας μεγάλος
συλλογικός εγκέφαλος του οποίου οι ατομικοί εγκέφαλοι είναι τα κύτταρα. Η σύνθεση των
αναρίθμητων στοιχείων του είναι σχετικά ομοιογενής, όπως αποδεικνύεται από την
ταχύτητα, την ευκολία της συνεχούς ανταλλαγής των επικοινωνιών τους και την
ικανότητά τους για αμοιβαία αντικατάσταση. Παρά την ανησυχία
του για την ομοιογένεια μεταξύ των μονάδων, ο Tarde επαναφέρει τη οργανιστική μεταφορά
με δυιστικό τρόπο διαφοροποιώντας το κεφάλι και το σώμα, την κοινωνία-εγκέφαλο
και την κοινωνία-σώμα που τον εξυπηρετεί.
15Μπορεί να γίνει ο συσχετισμός μεταξύ της δικτυακής οπτικής του
Tarde και αυτής που θριαμβεύει την ίδια περίπου ώρα στην περιοχή της σχολής Saint-Simon. Το σχίσμα που συνέβη
μέσα στο κίνημα το 1931 ήταν μια τεράστια νίκη για την πολυτεχνική ελίτ επί της
σοσιαλιστικής πτέρυγας, η υπεροχή της τεχνικής επί της πολιτικής και της επικοινωνίας
επί του κομμουνισμού. Ο σύγχρονος μύθος του δικτύου-ιστού ή του
διαδικτύου που προορίζεται να επεκταθεί στην επιφάνεια της γης μέχρι να την
επικαλύψει ολοκληρωτικά έχει γεννηθεί στα συγγράμματα ανθρώπων όπως οι Michel Chevalier και Prosper Enfantin. Είναι αυτή την εποχή επίσης, που
συμμετέχοντας στην ίδια τάση του φετιχισμού της τεχνολογίας, ο αναρχικός
σοσιαλισμός του Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν (1809-1865) υπερασπίζεται τη γενικευμένη δικτύωση
του εδάφους, αλλά με μια ομοσπονδιακή έννοια και όχι συγκεντρωτική: μεσολάβηση χωρίς
ενδιάμεσους, ροή καθαρής μορφής, το δίκτυο καθιερώνει μια άμεση σχέση που δεν
μπορεί να θεσμοθετηθεί και η αρχιτεκτονική του είναι παραγωγός της ισότητας μεταξύ
των ανθρώπων. Αποτέλεσμα της ψευδαίσθησης της μεταφοράς
του Γαληνού που αναδιατυπώθηκε από τον Tarde και το τεχνοκρατικό δόγμα των
μαθητών του Saint-Simon, αυτή η ιδέα θα συνεχίσει να συνοδεύει το όραμα του
συνδετικισμού της κοινωνίας.
16Το φαντασιακό του δικτύου παίρνει επομένως μορφή την στιγμή που
γίνεται ένας κοινωνικός φορέας, δηλαδή σε μια εποχή μεταξύ της φιλοσοφίας του
Διαφωτισμού και αυτής του ΧΙΧ ου αιώνα. Αυτό το σημείο καμπής
έχει επισημοποιηθεί από τον Saint-Simon, για τον οποίο το δίκτυο δεν καθορίζει μόνο το βιομηχανικό σύστημα, αλλά θα γίνει η
υλική και συμβολική βάση της κοινωνίας στο σύνολό της.
17Αν η μεταφορά του δικτύου δεν κατάφερε να
καταργήσει την οργανιστική αναφορά παρούσα στην έννοια του συστήματος , παραμένει στο
προσκήνιο, με τις σχεδόν άπειρες δυνατότητες επέκτασής της, ένα «σύστημα των
συστημάτων" που φαίνεται ως βαρυτική σταθερά καθενός σε σχέση με τα άλλα. Αλλά όχι περισσότερο
από την ιδέα του κοινωνικού οργανισμού, αυτή του δικτύου δεν
μπορεί
να αποτελέσει το θεμέλιο μιας αξιολογίας. Η αξιολογία
προϋποθέτει ένα ορισμένο όραμα του δικτύου, και όχι το αντίθετο. Είτε πρόκειται για
οργανικό-μηχανιστικό σύστημα ή δικτυακό, ανοιχτό ή κλειστό σύστημα, οικονομικό
ή τεχνικό, το ορθολογιστικό φαντασιακό επιδιώκει σε κάθε περίπτωση να
διαχωρίσει το ανθρώπινο άτομο με τα "αυτόνομα τέρατα", που υποτίθεται
ότι τον υπηρετούν ως διαμεσολάβηση με τον κόσμο και, ιδιαίτερα, με την κοινωνία
των άλλων ατόμων.
Δίκτυα και τεχνικα μακρο-συστημάτα
18Η δυϊστική πρόταση που προτείνει μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε μια
ανθρώπινη ουσία και μια αντικειμενική αυτόνομη πραγματικότητα ("αυτόματο
κεφάλαιο» ή «τεχνικό σύστημα», για παράδειγμα) είναι η ρίζα του προβλήματος της
αντίθεσης μεταξύ βιολογικής σωματικότητας και τεχνικής σωματικότητας, ζωντανού
σώματος και εδαφικού σώματος, ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί στην συνέχεια. Το οντολογικό χάσμα
διευρύνεται στη βιομηχανική εποχή, της οποίας το ρευστό φαντασιακό μεταφράζεται στην εφαρμογή των
δικτύων-συστημάτων, στην κλίμακα μιας χώρας ή μιας ηπείρου, τα μεγάλης κλίμακας τεχνικά συστήματα. Αυτή η έννοια του
Αμερικανού ιστορικού Thomas Parke Hughes υιοθετήθηκε και αναπτύχθηκε κυρίως από
τον Alain Gras ως «τεχνικά μακρο-συστήματα» (ΤΜΣ).
19Σε μια πρώτη φάση, η ανάπτυξη του σιδηροδρόμου έχει δημιουργήσει
ένα τεχνητό φυσικό χώρο (που συνδέεται με τις σιδηροτροχιές και όχι πλέον με
τις δυνατότητες που προσφέρονται από το ίδιο το τοπίο) συνδυασμένο με ένα
δίκτυο πληροφοριών, τον τηλέγραφο. Ο ηλεκτρισμός στη
συνέχεια μετατόπισε στα άκρα την διανομή της ενέργειας και κατόπιν οι
τηλεπικοινωνίες ρευστοποίησαν το χωροχρόνο ο κόσμος θα μπορούσε τώρα να γίνει
αντιληπτός ως ένα σύνολο χώρων ικανών να δημιουργήσουν μεταξύ τους δεσμούς
επικοινωνίας. Ο τύπος της κοινωνικής πίεσης που λαμβάνει
χώρα στην αυγή του βιομηχανικού πολιτισμού ανάγκασε τον νεωτερικό άτομο να μη
μπορεί πλέον να ζήσει παρά συνδεδεμένο με τα δίκτυα. «Είμαστε τόσο
εμπλεκόμενοι, γράφει ο Alain Gras, με μια υποδομή που αποτελείται από δίκτυα σε
πολύ μεγαλύτερα πλέγματα διασυνδεδεμένα, που καθιστούν το άτομο εντελώς
εξαρτημένο από τις τεχνικές επιλογές (οι οικονομικές ή χρηματιστικές επιλογές επιστρέφουν
προφανώς σε αυτό το πλαίσιο), που λειτουργούν σε μυστηριώδεις τόπους και για
λόγους που κανείς δεν γνωρίζει. Αλλά σ’ αυτούς τους μυστηριώδεις τόπους
λειτουργεί όλη η δύναμη της τεχνοεπιστήμης παθιασμένη με την εξουσία. »
20Σημειώνεται ότι στο σχεδιασμό του Alain Gras, αυτά τα συστήματα
αποτελούν ένα σύνολο όπου τεχνική και «δίκτυα εξουσίας» - δίκτυα που οικοδομούν
το κοινωνικό καθώς οικοδομήθηκαν από αυτό - είναι αξεδιάλυτα. Οι
κόμβοι
του συστήματος που απορροφούν τις ροές τείνουν να συλλάβουν όλο και περισσότερη
εξουσία και αυτοί οι κόμβοι βρίσκονται σε περιοχές που έχει ήδη συγκεντρωθεί η
περισσότερη ισχύς. Από τη σκοπιά του πολεοδομικού σχεδιασμού,
για παράδειγμα, βιομηχανικές και εμπορικές περιοχές αναπτύσσονται σε βάρος των
αγροτικών περιοχών, όπου τα δίκτυα αρχίζουν να σπανίζουν και ερημώνουν γρήγορα.
21Η γοητεία της ταχύτητας που διατηρείται από το μακρο-συστημικό
φαντασιακό και αντίληψη του για τον κόσμο ως ένα σύνολο ρευστών συστημάτων
έχουν επιβάλει το δυτικό μοντέλο στον υπόλοιπο πλανήτη ως μια αυτοεκπληρούμενη τελεολογία.
22Το συμπέρασμα της μπροσούρας του Alain Gras για τα τεχνικά μακρο-συστήματα , είναι ωστόσο προβληματικό
από πολλές απόψεις. Ο συγγραφέας εξηγεί ότι η εμφάνιση της
υψηλής τεχνολογίας και των ΤΜΣ είναι για να σπάσουν τα εμπόδια που αποτελεσματικά
υψώθηκαν κατά το παρελθόν για να μας προστατέψουν από τα ρίσκα. Σήμερα, αυτά τα
ρίσκα ξαναγίνονται ένας κίνδυνος ενός νέου ιστορικού τύπου. Υπενθυμίζει ότι το
1970, η Πυρηνική Ρυθμιστική Επιτροπή (Αρχή για την Πυρηνική
Ασφάλεια των ΗΠΑ), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πιθανότητες να ακτινοβολείται
κάποιος από ένα πυρηνικό σταθμό, ήταν χαμηλότερες από εκείνες του να χτυπηθεί
από έναν μετεωρίτη. Στη συνέχεια, οι αποδόσεις έχουν
επαναξιολογηθεί σε ένα σοβαρό περιστατικό κάθε οκτώ χρόνια. Σήμερα, οι εμπειρογνώμονες
θα πρέπει να καθαρίσουν τα νέα πρότυπα προφανώς χαμηλότερα. Οι κίνδυνοι έχουν
γίνει δύσκολο να υπολογιστούν. Υπάρχει, σύμφωνα με τον Alain Gras, μια
αντιστροφή της διαδικασίας που, κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, είχε
επιτρέψει την καθιέρωση μιας αξιολόγησης του δυνητικού ρίσκου. Αλλά, ρωτά, ποιός
είναι υπεύθυνος για αυτή την εξέλιξη; "Το σφάλμα δεν αποκαθίσταται,
φυσικά, γράφει, μόνο με την ανάπτυξη της υψηλής τεχνολογίας. Η ευθύνη μιας
εξέλιξης που πάει στραβά αφορά όλους τους εμπλεκόμενους, δηλαδή όλους μας και τα
τεχνικά μακρο-συστήματα δεν είναι οι εχθροί της ανθρωπότητας ως τέτοια." Μετά την υπεράσπιση
της ιδέας ότι δεν υπάρχει τεχνικό αναπόφευκτο και ότι τα μακρο-συστήματα είναι
το αποτέλεσμα ορισμένων τύπων δικτύων της εξουσίας και της κυριαρχίας, ο Gras
αποκαθιστά έμμεσα την θέση της εθελοντικής υποτέλειας. Ισχυρίζεται ότι τα
τεχνικά μακρο-συστήματα δεν είναι «εχθροί της ανθρωπότητας ως τέτοια» και εξισώνει
κυρίαρχους και κυριαρχούμενους. Τι συμβαίνει με τις σχέσεις εξουσίας και
συμφερόντων που σχετίζονται με αυτές τις τεχνικές;
23Eίναι με αφετηρία τον προβληματισμό του Niklas Luhmann που ο Alain
Gras θέτει το ζήτημα της διαφοράς μεταξύ κινδύνου και ρίσκου. Ο Γερμανός
κοινωνιολόγος (1927-1998) είναι ο συντάκτης μιας συστημικής θεωρίας της
κοινωνίας που βασίζεται στην επικοινωνία. Γι 'αυτόν, η έννοια
του κινδύνου αναφέρεται σε ένα συμβάν ενάντια στο οποίο είναι αδύνατον να
ενεργήσει - για παράδειγμα μια φυσική καταστροφή - ενώ το ρίσκο συνίσταται σε
μια ζημιά που προκαλείται από τις δικές μας αποφάσεις. Η δυνατότητα
ασφαλιστικής κάλυψης έναντι διαφόρων τύπων ατυχημάτων δεν εγγυάται ότι δεν θα παραχθούν. Παρ 'όλα αυτά, οι
κίνδυνοι ενάντια στους οποίους τα άτομα ασφαλίζονται μετατρέπονται σε ρίσκα. Από την τεχνοκρατική
οπτική του Luhmann, το να είμαστε ορθολογικοί σημαίνει την διαχείριση της
ζημιάς που παράχθηκε από τις δικές μας αποφάσεις. Είναι φυσικά
αδύνατον να γνωρίζουμε ποιες είναι αυτές οι απώλειες, το μόνο που μπορούμε να
πάρουμε μέσα από τον υπολογισμό του κινδύνου, είναι αυτό που ο Luhmann αποκαλεί
«πρόγραμμα ελαχιστοποίησης της μεταμέλειας."
24Η θεωρία της συλλογικής ευθύνης, όπως αυτή της έλλειψης ευθύνης
είναι σύμφωνη με τον κοινωνικό συστηματισμό του Luhmann για το οποίο η κοινωνία
είναι ένα αυτοποιητικό (autopoïétique) σύστημα23 δηλαδή, ένα σύστημα
ικανό να παράγει την ίδια του την ταυτότητα . Ακόμα και αν γι' αυτόν
το άτομο εξασθενεί σε σχέση με την επικοινωνία, αυτή η μεταφορά ταιριάζει με
αυτή του οργανικισμού και του «κοινωνικού σώματος». Ο Alain Gras συνδέθηκε
με τη συστημική προσέγγιση του Luhmann και το αυτοποιητικό όραμά του, που
κρίνει απαραίτητο για την κατανόηση του μακρο-συστήματος. Αυτοαναφορικό και
κλεισμένο στον εαυτό του, το τεχνικό σύστημα, σε αυτή την αντίληψη, «περιγράφει
τον εαυτό του, αυτο-παρατηρείται και κατασκευάζει μόνο του τους μηχανισμούς του,
καθώς και τα συστατικά του, δημιουργεί ταυτόχρονα την ίδια του την δομή και
εφευρίσκει τα συστατικά που το συνθέτουν την ίδια στιγμή που καθορίζει τα όριά
του. » Υπάρχει επομένως
τέλεια αναλογία με "ένα ομοιοστατικό σύστημα (ή ακόμη καλύτερα σε σταθερές
σχέσεις) του οποίου το θεμελιώδες αναλλοίωτο είναι η ίδια του η οργάνωση".
25Το ερώτημα που τίθεται είναι επομένως εκ νέου αυτό των επιπτώσεων
του τεχνικού συστημισμού και της θεωρίας της αυτονομίας της τεχνικής. Μπορούμε να
υπερασπιστούμε τον αυτοποιητικό συστημισμό και, την ίδια στιγμή, να
ισχυριστούμε ότι η τεχνική δεν είχε καθ' οιονδήποτε τρόπο μια δική της
αυτονομία, αλλά ότι είναι πάντα ένα σημάδι για κάτι άλλο, όπως αναφέρει ο Gras; Παρά την ανάλυσή
του, της ρέουσας φύσης της εξουσίας και ιδιαίτερα των δικτύων εξουσίας των ΤΜΣ,
η οπτική του Alain Gras παραμένει δυιστική, παρουσιάζοντας το άτομο ως ασώματο
ον, ξεχωριστό από το σύστημα που το εξυπηρετεί και το φυλακίζει ταυτόχρονα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου