Ποιές οι θεωρητικές αναφορές στον αγώνα για μια χειραφετημένη κοινωνία;

Jacques GUIGOU 

http://journcritiques.canalblog.com/ 

•  Δεν έχω θεωρητικές αναφορές μπορούν να συμμετέχουν στον "αγώνα για μια χειραφετημένη κοινωνία" επειδή πιστεύω ότι η έννοια της «χειραφετημένης κοινωνίας» δεν έχει καμία πολιτική σημασία σήμερα, καθώς η ιστορική περίοδος κατά την οποία η φιλοδοξία αυτή προέκυψε και θριάμβευσε – αυτή του Διαφωτισμού και της αστικής κοινωνίας – έχει τελικά ολοκληρωθεί. Επιπλέον, ως τέτοια, μια κοινωνία δεν είναι ποτέ « χειραφετημένη ». Όποιες και αν είναι μορφές της μια κοινωνία πρέπει πρώτα να τις θεσμίσει, να τις καθιερώσει. Μόνο ομάδες ανθρώπων μπορούν να έχουν ένα έργο χειραφέτησης, ακόμη και αυτο-χειραφέτησης, ήταν σε θέση να επιτύχουν τρόπους ζωής και «ελεύθερες», κοινότητες αλλά αυτό δεν το έκαναν ως μια "χειραφετημένη κοινωνία." Εκτός αν δώσουμε στην φράση ένα περιεχόμενο μικρο-κοινωνιολογικό, το να μιλάμε για μια «χειραφετημένη κοινωνία» περιέχει μια αντινομία. Δεν έχει εξάλλου παρά λίγη ή καθόλου χρήση, από τα ιστορικά επαναστατικά κινήματα, εκτός από περιορισμένες και συγκεκριμένες έννοιες όπως η χειραφέτηση των Εβραίων και των δούλων από τη Γαλλική Επανάσταση, η χειραφέτηση-απελευθέρωση των γυναικών από τα κινήματα των γυναικών της δεκαετίας του '60, κλπ.. Στη νεωτερικότητα, η οικουμενική στόχευση των κινημάτων χειραφέτησης συντάχθηκε στους ιδιαίτερους προσδιορισμούς της «κοινωνίας των πολιτών»: της τάξης, του έθνους, του οικονομικού συμφέροντος, της ιδιοκτησίας, του φύλου, της θρησκείας, κλπ.. 

•  Συνοψίζοντας. Στα γραπτά, (τα λεγόμενα) «της νεότητάς του», ο Μαρξ (όπως και ο B. Bauer), είχε αρχικά ορίσει την πολιτική χειραφέτηση ως τον στόχο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας. Στη συνέχεια, στο εβραϊκό ζήτημα, επέκρινε την αρχική θέση του διακρίνοντας την πολιτική χειραφέτηση και την ανθρώπινη χειραφέτηση. Δίνει στην συνέχεια στην έννοια ένα κοινωνικό περιεχόμενο: Δεν είναι μόνο ο πολίτης, μέλος της κοινωνίας των πολιτών που η επαναστατική διαδικασία χειραφετεί, είναι «ο ίδιος ο άνθρωπος». Λέγοντάς το σε μια σύγχρονη γλώσσα, η χειραφέτηση αποκτά επομένως ένα ανθρωπολογικό περιεχόμενο. Όπως γνωρίζουμε, από Το Κεφάλαιο, είναι η αρνητική τάξη, η τάξη της εργασίας η οποία θα γίνει το υποκείμενο της επανάστασης. Σύμφωνα με το κομμουνιστικό πρόγραμμα και την κριτική της εκμετάλλευσης, η χειραφέτηση γίνεται αυτο-χειραφέτηση. Αλλά από τις αρχές του επαναστατικού εργατικού κινήματος, οι όροι "επανάσταση", "σοσιαλισμός" και "κομμουνισμός" υπερισχύουν εκείνου της χειραφέτησης. Περισσότερο σπάνια χρησιμοποιείται στη σημαντικότερη βιβλιογραφία στην ιστορία της κριτικής σκέψης - εκτός από κάποια ιστορικά ρεύματα του αναρχισμού, που σήμερα είναι παρωχημένα - και ποτέ σε αυτές του μαξιμαλισμού, η έννοια της «χειραφετημένης κοινωνίας" που μπορεί μόνο να εισαγάγει συγχύσεις και παρανοήσεις στους αγώνες του σήμερα. 

•  Μετά την αποτυχία των επαναστατικών κινημάτων των ετών 67 - 77, η ανθρωπολογική χειραφέτηση έγινε από το κεφάλαιο. Έχοντας ενσωματώσει - και όχι-υπερβεί τις παλιές αντιφάσεις του, το κεφάλαιο γίνεται ο μοναδικός, ο μεγάλος «Χειραφετητής», ο μεγάλος «επαναστάτης». Εκτελεί το έργο του μέσα  στην κρίση, το χάος, την καταστροφή, την ερήμωση και την ναρκισσιστική διαστροφή, αλλά και μέσω της δύναμης της αφομοίωσης του ζωντανού που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία. Η χειραφέτηση από τους παλιούς  προσδιορισμούς που έκαναν τον homo sapiens ένα είδος συνδεδεμένο με την εξωτερική φύση έγινε, περισσότερο από ποτέ από την εμφάνιση του στην Παλαιολιθική εποχή, ο κύριος στόχος της κεφαλαιοποίησης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. [...]