Τρίτη 10 Απριλίου 2012

ΟΙ ΝΟΣΤΑΛΓΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ


Ιανουάριο του 2010 ,  Jacques Guigou

είμενο που δημοσιεύτηκε με αφορμή αντίστοιχο κείμενο που είχε κυκλοφορήσει στον χώρο των εναλλακτικών  στο νότο της Γαλλίας το 2008 με τίτλο: "Πρόταση για μια πολιτική κοινότητα".)

1 - Το αδύνατο τησ επανενεργοποίησησ της πολιτικής ως μια ξεχωριστή σφαίρα

1Ένα λάθος μέσω αυτής της πρότασης. Ενώ αναφέρεται ότι θέλει μια "εναλλακτική λύση για την τεχνο-καπιταλιστική βαρβαρότητα», μέσω της αυτο-θέσμισης των αυτόνομων κοινωνιών, η ουσία του επιχειρήματος στηρίζεται στην ανάγκη να δημιουργηθεί (ή αποκατασταθεί) μια συγκεκριμένη πολιτική σφαίρα στη συλλογική ζωή των ανθρώπων.
2Με άλλα λόγια, πιστεύει ότι είναι ακόμα δυνατό να εκδημοκρατιστεί η πολιτική με τη δημιουργία «κοινοτήτων», προκειμένου να επιτευχθεί μια "πράξη", μια "ενέργεια από κοινού", ένα νέο είδος άμεσης δημοκρατίας, δεν πρέπει να αγνοεί ότι η αυτο-αναφορά, αυτονομία, αυτοθέσμιση έχουν καταστεί πρωταγωνιστές της κεφαλαιοποίησης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η καπιταλιστική βαρβαρότητα σήμερα είναι διαδεδομένη επίσης στο όνομα της αυτονομίας και όλο το πλήθος των «παραλλαγών» της  (αυτοδιαχειρίσεις, αυτο-εκτίμηση, λατρεία του εαυτού, η «προσωπική επιλογή», ​​το γούστο , η "υπερηφάνεια" των ιδιαιτεροτήτων, κλπ..).
3Επιβαλλόμενο ως κοινότητα-κοινωνία, το κεφάλαιο κατάργησε την πολιτική ως μια ξεχωριστή σφαίρα της συλλογικής ζωής, εσωτερίκευσε τον παλιό χωροχρόνο της πολιτικής στην απεικόνιση της πολιτικής, στην εικονικοποίηση της πολιτικής. Μπορούμε να προσδιορίσουμε αυτήν την ενσωμάτωση της πολιτικής από την κεφαλαιοποίηση των κοινωνικών σχέσεων στις περιόδους που ακολουθούν τις δύο επαναστατικές στιγμές του xx ου αιώνα, αυτή του 1917-21 και αυτή του 1967-74.

Δύο στιγμές ενσωματωσησ της πολιτικής ως μια ξεχωριστή σφαίρα

4Το Δημοκρατικό κράτος της αστικής κοινωνίας πολέμησε την πρώτη μεγάλη προλεταριακή παγκόσμια επίθεση (αυτή των ετών 1917 - 1921) ξαναεπιβάλλοντας με τρόπο φρενήρη την ξεχωριστή σφαίρα της πολιτικής, αυτή της κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης, της ιδεολογικής πολυφωνίας, της βασιλείας των κομμάτων, κ.λπ.. Ο Ναζισμός και ο φασισμός επέτρεψαν στον καπιταλισμό να αρχίσει να ξεπερνάει τον πολιτικό διαχωρισμό με τις πρακτικές διαταξικότητας και του «εθνικού φρονήματος», με την κατάργηση όλων των διεθνιστικών ενεργειών. Η δεύτερη επαναστατική επίθεση, αυτή από τα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές της δεκαετίας του '70, είχε δύο πρόσωπα. Έζησε  το τέλος του κύκλου των προλεταριακών επαναστάσεων, της διαλεκτικής των τάξεων, του ιστορικού υποκειμένου της επανάστασης, κλπ.. και άνοιξε ένα ιστορικό κύκλο στον οποίο είμαστε ακόμη: μια επανάσταση με τίτλο τον άνθρωπο («το ανθρώπινο είδος και ο φλοιός της Γης", έλεγε ο Μπορντίγκα το 1952). Στη σημερινή κεφαλαιοποιημένη κοινωνία η πολιτική δεν έχει εξαφανιστεί, έχει ενσωματωθεί, εμπλέκεται στην καθημερινή ζωή των ατόμων και στις σχέσεις τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι «όλα είναι πολιτική», όπως διακήρυξαν οι αριστεροί της δεκαετίας του 70 με την άρνηση των ατομικοτήτων και ιδιαιτεροτήτων στο όνομα της ανοικοδόμησης του μελλοντικού προλεταριακό κόμματος, αυτό σημαίνει ότι η πολιτική έχει εσωτερικευθεί, υποκειμενοποιηθεί και έχει γίνει επίσης αφηρημένη, αντικειμενοποιημένη και παγκοσμιοποιημένη. Η συγκεκριμένη και αυτόνομη σφαίρα της πολιτικής δράσης και των πολιτικών θεσμών έχει διαλυθεί. Προσέξτε αυτό δεν είναι  εγκατάλειψη όλων των σχεδίων για την παρέμβαση στην πορεία των πραγμάτων, δεν είναι μάταιο να δαπανήσουμε ενέργεια για να επανενεργοποιήσουμε κάτι που έχει καταχραστεί από τους δεσποτισμούς και τις κυριαρχίες της αστικής κοινωνίας και του δημοκρατικού-ρεπουμπλικανικού κράτους της.

οι νοσταλγοι τησ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ-κράτος

5Στην παράδοση των πολιτικών φιλοσοφιών του αντι-ολοκληρωτισμού του xxου αιώνα (Άρεντ, Όργουελ, Ellul, αλλά και μετά το 1968 του Καστοριάδη, που δεν αναφέρεται, αλλά είναι παρόν ), αυτή η πρόταση βασίζεται σε μια υπόθεση που δεν αναλύεται, η οποία αναφέρει ότι θα πρέπει να συσταθεί ένας «δημόσιος χώρος» και ότι αυτός η "κοινός" χώρος θα είναι όταν κάποιος «κάνει πολιτική» και ότι άσκηση πολιτικής είναι «να αποφασίσει η πλειοψηφία σε τι είδους κόσμο θέλει να ζει". Εξασκώντας αυτή τη συλλογική εξουσία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια έκφραση της ελευθερίας, που θα αποτελέσει τη βάση για την πολιτική. Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός έχει στερήσει από τους ανθρώπους αυτή τη δύναμη, έχει εξαφανίσει το πεδίο της πολιτικής και «μαζί μ’ αυτό, την ελευθερία." Εν ολίγοις, δεν υπάρχει πλέον δημοκρατία και είναι επείγουσα ανάγκη να την επανεφεύρουμε.
6Δεν είναι έκπληξη ότι αυτή η αντίληψη ενός συγκεκριμένου κοινού χώρου («η συνέλευση των ίσων») στον οποίο "ο λόγος και η πολιτική δράση (εις;)" πρέπει να αναπτυχθεί βρίσκει το μοντέλο της στην Πόλη- κράτος της αρχαίας Ελλάδας. Όπως στον Μαρξ, τον Νίτσε, τον Ντεμπόρ και πολλούς άλλους, η ελληνική δημοκρατία έχει εδώ εξυψωθεί και διαφημισθεί. Βέβαια, αναγνωρίζεται ότι, εάν η πόλις ήταν εφικτή είναι με την εκμετάλλευση της εργασίας των δούλων που «απελευθέρωσε τους Έλληνες πολίτες από τη βασιλεία της «αναγκαιότητας». Αποσιωπήθηκε, όμως, το γεγονός ότι στην Αθήνα, μόνο μια μειοψηφία των ατόμων ήταν μέλη της συνέλευσης: οι ιδιοκτήτες, οι στρατιώτες (οπλίτες) και ο κλήρος. Ούτε οι γυναίκες, ούτε οι αγρότες, ούτε οι τεχνίτες, ούτε οι σκλάβοι δεν επιτρέπονται σε αυτήν την σφαίρα της πολιτικής, με άλλα λόγια, η πλειοψηφία της κοινωνίας.
7Ο δημοκρατικός μύθος της πόλης-κράτος στην αρχαία Ελλάδα είχε συχνά επανενεργοποιηθεί από τα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα στη Δύση. Είναι πάντα η ελεύθερη συζήτηση στη συνέλευση, η οποία τέθηκε ως καθαρό μοντέλο και ποτέ το κράτος που αποτελούσε το θεμέλιο. Τίποτα δεν προκαλεί έκπληξη σ’ αυτό, δεδομένου ότι ήταν πολύ λίγες οι σύγχρονες επαναστάσεις που προσπάθησαν να διαλύσουν το κράτος: αντίθετα μάλιστα, προσπάθησαν να εκμεταλλευθούν το κράτος για να το μετατρέψουν σύμφωνα με τα ταξικά τους συμφέροντα και το κόμμα τους. Αναγνωρίζοντας το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι το ζήτημα του κράτους είναι πλέον ξεπερασμένο. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι οι εναλλακτικές λύσεις που επιδιώκουν να δημιουργήσουν έναν άλλο τρόπο ζωής από κοινού είναι μάταιη, το αντίθετο μάλιστα. Αυτό δείχνει μια διαφορά μεταξύ των διαφόρων μορφών των κοινοτήτων της ζωής (ιστορικά και σήμερα) και αυτού που εδώ αναφέρεται ως «πολιτική κοινότητα» ως επανενεργοποίηση μιας ξεχωριστής σφαίρας της πολιτικής. Φανταστείτε τις "πολιτικές κοινότητες» που θα βοηθούσαν να επανεφεύρουμε εκ νέου μια σφαίρα της πολιτικής, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κάτι άλλο από μια περιπλάνηση μεταξύ της Χάρυβδης των πολιτικών κομμάτων και της Σκύλλας της σέχτας;

2 - απο το έθνος-κράτος στο κράτος-δίκτυο

8Λέγοντας ότι σήμερα «η εξουσία δεν είναι πλέον στο κράτος" και ότι "η απόφαση του κράτους είναι, συνεπώς, χωρίς αντικείμενο" (σελ. 1) αυτό αγνοεί τις αλλαγές που το κεφάλαιο έχει υποβάλει στο κράτος. Στις επαναστατικές ανακατατάξεις των χρόνων 64-74, οι θεσμοί του αστικού κράτους-έθνους έχουν προσβληθεί και εν μέρει αδειάσει από το ταξικό ιστορικό τους περιεχόμενο. Η δύναμή τους να μεσολαβούν στην αναπαραγωγή των κοινωνικών σχέσεων έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό. Υποκείμενο στις απαιτήσεις της αναδιάρθρωσης και της παγκοσμιοποίησης, το κράτος γίνεται δίκτυο, συνδυάζει τους "κοινωνικούς εταίρους", ενώσεις, ομάδες πίεσης στην πολιτική του δράση, εγκαταλείπει την κυβέρνηση προς όφελος της «διακυβέρνησης».
9Το κράτος έχει ενσωματωθεί σε κάθε άτομο και από αυτή την υποκειμενοποίηση αντλεί μια αντικειμενική εξουσία ως διαχειριστής μέσα στις παγκόσμιες ροές των κεφαλαίων και της ισχύος. Η κεφαλαιοποιημένη κοινωνία σήμερα δεν είναι μια κρατική κοινωνία όπως αυτές της Ευρώπης της νεωτερικότητας. Αντίθετα με τις προβλέψεις του Μαρξ για τη διάλυση του κράτους στην προλεταριακή επανάσταση, το κράτος δεν έχει διαλυθεί, εξακολουθεί να είναι το κράτος του κεφαλαίου, αλλά ασκεί την κυριαρχία του με το να γίνει «κοινωνικό», «συμμετοχικό» , με την "διαπραγμάτευση", με την "απελευθέρωση της δημιουργικότητας των ατόμων," με την "δυναμική των δικτύων", κλπ..
10Πώς αυτές οι «πολιτικές κοινότητες" που αναφέρονται στο κείμενο μπορούν να ζουν χωρίς να έρχονται αντιμέτωπες με το κράτος-δίκτυο του σήμερα, αυτό είναι ένα κεντρικό ζήτημα που μόλις και μετά βίας άγγιξε το κείμενο. Επειδή κανένας χώρος δεν έχει ελευθερωθεί από τον soft έλεγχο (και μερικές φορές hard να όπως στην Picharlarié τον Ιουλίο του 2007) του κράτους- δικτύου, δεδομένου ότι τείνει να διαχέεται στο σύνολο της κοινωνίας. Αυτή είναι μια ολοκλήρωση μη ολοκληρωτική. Επομένως, δεν είναι πλέον δυνατή μια "βάση στήριξης" όπως ήταν η περίπτωση των ταξικών αγώνων όπου αυτοί που αντιστέκονταν έβρισκαν τους πόρους στις γειτονιές πίσω από τα οδοφράγματα ή στο δάσος στο βουνό. Πλέον, ούτε στις Cévennes (περιοχή της νότιας Γαλλίας προς την Μεσόγειο) ούτε στο κέντρο της Αφρικής, δεν είναι πλέον δυνατή η εγκατάσταση μιας "βάσης στήριξης". Οι Ανθρώπινες κοινότητες (και όχι «πολιτικές») που ιδρύθηκαν στις Cévennes στις αρχές της δεκαετίας του '70 ήταν οι τελευταίες που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ξεφύγουν κάπως από το κράτος.

3 – μια επερχομενη πραγματικότητα : οι κοινότητες των αγωνων;

11Βασιζόμενη στην επιτυχία του μοντέλου της αυτονομίας και της αυτοαναφορικότητας, το κείμενο έρχεται να θέσει την «οικονομική αυτονομία» ως «την πρώτη επιλογή, μέσω της οποίας εξασκείται η ελευθερία." Οι Έλληνες δεν είναι μακριά και πάλι, καθώς έκαναν να διευρυνθεί και να ενταθεί η κίνηση της αξίας που είχε δημιουργηθεί στα βόρεια βασίλεια της Μεσοποταμίας από το VIIIο αιώνα π.χ. ( βλέπε η Λυδία και ο βασιλιάς Κροίσος). Η γέννηση της οικονομίας ως ξεχωριστή σφαίρα αφιερωμένη στην ανάπτυξη του πλούτου και της εξουσίας έγινε πραγματικότητα στην ελληνική πόλη-κράτος από τη στιγμή που μια τάξη της εργασίας (οι δούλοι) μπορούσε να εκμεταλλευθεί για την επεξεργασία των φυσικών πόρων και την κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Ο οίκος δεν είναι  μόνο η περιοχή της διοίκησης της υλικής και σπιτικής ζωής, όπως ορίζεται από τον συγγραφέα, είναι ιδιαίτερα η θέσμιση ενός συγκεκριμένου και ιδιαίτερου τομέα στην κοινωνία, αυτού όπου πραγματοποιείται η παραγωγή των αγαθών και η κυκλοφορία των κεφαλαίων: η οικονομία. Η αυτονόμηση της οικονομίας ήταν μια αποφασιστική στιγμή για την ανάπτυξη των κρατικών δυνάμεων της αρχαιότητας.
12Στη σύγχρονη εποχή, η οικονομία είναι ενσωματωμένη σε μια κοινωνική τάξη, τους εμπόρους και μετά στους αστούς. Βρίσκει την θεωρητική νομιμοποίησή της στην πολιτική οικονομία και στην συνέχεια στην οικονομική επιστήμη. Από αυτή την οπτική, η νεωτερικότητα τελειώνει. Δεν είμαστε πλέον "νεωτερικοί", όπως δηλώνει ο συγγραφέας, διότι αυτό του επιτρέπει να έρθει σε συνέχεια με την «ελληνική δημοκρατία».
13Δεν είμαστε πλέον σε αυτή την ιστορική δυναμική. Στην κρίση, το χάος και τη βαρβαρότητα, το κεφάλαιο έχει σχεδόν εξαλείψει την παραγωγική ανθρώπινη εργασία , επιδιώκει να γίνει άνθρωπος, έχει ενσωματώσει την αξία. Η οικονομία τείνει να διαλυθεί ως υλική πραγματικότητα διαχωρισμένη από τις ανθρώπινες δραστηριότητες: οι δραστηριότητες της θεωρούνται, εδώ και λίγο καιρό, ως «μη οικονομικές». Παραμένουν ως ιδεολογική δύναμη, ως ηθική της εργασίας.
14Όπως η πολιτική αυτονομία, η αυτονομία της οικονομίας στην κοινωνία έχει ενσωματωθεί. Είναι αυτό που περιγράφουμε ως η κεφαλαιοποίηση της κοινωνίας. "Η οικονομική αυτονομία» που αναμένεται σε αυτό το κείμενο ως το θεμέλιο της ελευθερίας είναι μια μυθοπλασία επειδή θέτει πολύ συχνά μια αντί-εξάρτηση από την δύναμη του κεφαλαίου.
15Από αυτή την άποψη, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι μόνο στην αλληλεγγύη που δημιουργείται στους αγώνες εκδηλώνονται μερικές φορές αυτή η επιθυμία για  κοινοτικοποίηση των  κοινωνικών σχέσεων και των σχέσεων μεταξύ των ατόμων.
16Αυτό που επιδιώκεται στις κοινότητες των αγώνων σήμερα, είναι περισσότερο η πραγματοποίηση μιας πρακτικής ανεξαρτησίας του κινήματος σε όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής. Μερικά σημεία από το πρόσφατο κίνημα ενάντια στην CPE εμβρυακά  έχουν συμπεριλάβει αυτή τη διάσταση. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου