Η "ΙΣΤΟΡΙΑ" ΤΟ ΝΕΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

CAMATTE Jacques

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ  2009

          Απόσπασμα από το κείμενο:

GLOSES EN MARGE D’UNE RÉALITÉ

[…] Για να κατανοήσουμε τη δυναμική των στοιχείων που παρουσιάζονται θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι αυτό που δηλώνει  το πέρασμα από την απλή κυκλοφορία των εμπορευμάτων σε αυτή των κεφαλαιουχικών εμπορευμάτων μπορεί να αναπαρασταθεί από την κίνηση Ε-Χ-Ε (εμπόρευμα, χρήμα, εμπόρευμα) σε Χ-Ε-Χ (χρήμα, εμπόρευμα, χρήμα). Στη μία περίπτωση πουλάμε για να αγοράσουμε, στην άλλη αγοράζουμε για να πουλήσουμε. Ωστόσο, σημείωσε ότι: «Κατά τις παλαιότερες εποχές της οικονομικής διαδικασίας η αγορά για την πώληση είναι η σωστή μορφή του εμπορίου: το κεφάλαιο με τη μορφή του εμπορικού κεφαλαίου » . Αυτό είναι μια ασυνέπεια στο σώμα της θεωρίας, καθώς δεν υπάρχει κεφάλαιο παρά όταν υπάρχει μισθωτή εργασία και όλα όσα αυτή προϋποθέτει. Με άλλα λόγια ο Κ.  Μαρξ έδωσε μια θεωρητική εξήγηση για τη γένεση του κεφαλαίου, αλλά όχι μια αυστηρή ιστορική εξήγηση, καθώς επηρεάζεται από μεγάλη αμφισημία. Εξ ου και η ανάγκη να ψάξουμε γι' αυτό. …  θα αναφέρουμε μια προσπάθεια εξήγησης, που έκανε ο Mario di Paoli με το άρθρο Εμπορική Οικονομία, και ορθολογική γλώσσα: χρήματα και λόγος που παρουσιάζονται στο ιταλικό περιοδικό Agar-Agar το 1971. 

"Εξετάζοντας χωριστά από τα μετρητά, τα χρήματα, το αποτέλεσμα της διαδικασίας της κυκλοφορίας, με την μορφή Ε-Χ-Ε, είναι το σημείο εκκίνησης της διαδικασίας της κυκλοφορίας, της μορφής Χ-Ε-Χ, δηλαδή ανταλλαγή των χρημάτων αντί για εμπορεύματα για την ανταλλαγή των εμπορευμάτων αντί για χρήματα. Στον τύπο Ε-Χ-Ε είναι το εμπόρευμα, και στον τύπο Χ-Ε-Χ είναι το χρήμα το οποίο είναι το σημείο εκκίνησης και το τελικό σημείο της κίνησης. Στον πρώτο τύπο, το χρήμα είναι το μέσο ανταλλαγής εμπορευμάτων και, στον τελευταίο, είναι το εμπόρευμα που επιτρέπει στο νόμισμα να γίνει χρήμα. Τα χρήματα, που εμφανίζεται ως ένα απλό μέσο στο πρώτο τύπο, εμφανίζονται στον τελευταίο ως ο τελικός σκοπός της κυκλοφορίας, ενώ το εμπόρευμα, το οποίο εμφανίζεται ως τελικός στόχος στον πρώτο   τύπο εμφανίζεται   στο δεύτερο ως   απλό μέσο. Όπως το ίδιο το χρήμα είναι ήδη   το αποτέλεσμα της Ε-Χ-Ε κυκλοφορίας στον τύπο Χ-Ε-Χ το αποτέλεσμα της κυκλοφορίας εμφανίζεται να είναι ταυτόχρονα σημείο εκκίνησής της. Ενώ στον Ε-Χ-Ε είναι η ανταλλαγή της ουσίας, η τυπική ύπαρξη του  ίδιου του εμπορεύματος το αντικείμενο της πρώτης διαδικασίας, το οποίο είναι το πραγματικό περιεχόμενο της δεύτερης διαδικασίας Χ-Ε-Χ.

Στον τύπο Ε-Χ-Ε, τα δύο άκρα είναι τα εμπορεύματα του ιδίου μεγέθους σε αξία, αλλά ταυτόχρονα ποιοτικά διαφορετικές αξίες χρήσης. Ανταλλαγή τους Ε-Ε αποτελεί  πραγματική ανταλλαγή της ουσίας. Στον τύπο Χ-Ε-Χ, ωστόσο, τα δύο άκρα είναι ο χρυσός και την ίδια στιγμή ο χρυσός του ίδιου μεγέθους αξίας. Ανταλλαγή του χρυσού έναντι του εμπορεύματος σε ανταλλαγή του εμπορεύματος έναντι χρυσού, ή, αν λάβουμε υπόψη το αποτέλεσμα Χ-Χ, ανταλλαγή χρυσού έναντι χρυσού, φαίνεται παράλογο. Αλλά αν μεταφράσουμε τον  Χ-Ε-Χ με τον τύπο αγοράζω  για να πουλήσω , η οποία δεν έχει άλλο νόημα παρά: ανταλλαγή χρυσού έναντι χρυσού με μια κίνηση διαμεσολάβησης, αναγνωρίζει κανείς αμέσως την μορφή επικράτησης της αστικής παραγωγής. Στην πράξη, ωστόσο, δεν αγοράζουμε για να πουλήσουμε, αλλά  αγοράζουμε φτηνά να πουλήσουμε ακριβότερα. Ανταλλάσουμε τα χρήματα έναντι εμπορευμάτων για να ανταλλάξουμε, με τη σειρά τους, τα ίδια εμπορεύματα με ένα μεγαλύτερο ποσό χρημάτων, έτσι ώστε η ακραία Χ-Χ διαφέρουν αν όχι ποιοτικά, τουλάχιστον ποσοτικά. Μια τέτοια ποσοτική διαφορά προϋποθέτει την ανταλλαγή των μη ισοδυνάμων, ενώ τα εμπορεύματα και το χρήμα ως τέτοια δεν είναι παρά αντίθετες μορφές του ίδιου του εμπορεύματος, επομένως διαφορετικοί τρόποι ύπαρξης του ίδιου μεγέθους της αξίας. Ο κύκλος Χ-Ε-Χ περιέχει επομένως τις μορφές των χρημάτων και των εμπορευμάτων σε σχέσεις παραγωγής πιο ανεπτυγμένες και δεν είναι, στο πλαίσιο της απλής κυκλοφορίας, παρά η αντανάκλαση μιας   ανώτερης κίνησης. Πρέπει να εξετάσουμε λοιπόν πώς τα χρήματα που διακρίνουμε ως μέσα κυκλοφορίας προέρχονται από την άμεση μορφή της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων Ε-Χ-Ε. " σελ.88-89.

Με άλλα λόγια, αυτή η δυναμική  εμπλέκει, σε παλαιότερες εποχές,, ότι οι έμποροι, οι μεσάζοντες, ήταν σε επαφή με περιοχές όπου οι τιμές θα μπορούσαν να είναι διαφορετικές, πράγμα που σήμαινε μια μη σύνδεση μεταξύ τους. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει, έως τους νεότερους χρόνους, όταν το κεφάλαιο αφήνει μια περιοχή λιγότερο επικερδή για να πάει σε μια περιοχή που είναι περισσότερο επικερδής, που σημαίνει να έχει τις πληροφορίες όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

Επιτρέψτε μου να προσθέσω: τα κεφάλαια δεν είναι πλέον ενδιάμεσοι αλλά άμεσοι πρωταγωνιστές, που αντικαθιστούν τους ανθρώπους: ανθρωπομορφοποίηση (anthropomorphosis). Στην εξωτερικότητά τους αυτοί μπορούν να είναι τόσο οι κύριοι, αλλά να είναι και οι ίδιοι ένα κλάσμα του κεφαλαίου: ανθρωπομορφοποίηση (anthropomorphosis).

Αλλά, πάλι, σε τελική ανάλυση αυτό που έχει σημασία για μένα εδώ δεν είναι η σωστή εξήγηση για τη γένεση του κεφαλαίου, είναι η υποστήριξη για κάτι άλλο. Ως εκ τούτου δείτε γιατί στο σχόλιο του Mario de Paoli:

 "Ο Μαρξ επισημαίνει από την κυρίαρχη μορφή της αστικής παραγωγής, τη διαδικασία μέσω της οποίας τα χρήματα ανταλλάσσονται έναντι της δύναμης της εργασίας και το προϊόν της δύναμης της εργασίας έναντι χρημάτων, δηλαδή η διαδικασία στην οποία το εμπόρευμα που αγοράζεται είναι η  δύναμης της εργασίας και τα χρήματα είναι ο προσδιορισμός του κεφαλαίου. Η κυρίαρχη μορφή της αστικής παραγωγής, είναι λοιπόν για τον Μαρξ, αυτή όπου τα χρήματα που έχουν εντάξει κάτω από αυτά τις κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις μεταμορφώνοντάς τες σε καθολική κοινωνική εργασία (γενική) και αφηρημένη. Αλλά ο συγγραφέας ταυτίζοντας αμέσως τη δεύτερη μορφή με την κίνηση του βιομηχανικού κεφαλαίου, πήδηξε πολύ απότομα και δεν λαμβάνει υπόψη τη μορφή της κυκλοφορίας Χρήμα-Εμπόρευμα-Χρήμα, κατέληξε σε ευρεία κοινωνική επέκταση ήδη σε ένα καθαρά εμπορικό περιβάλλον, αυτό που είναι εγκατεστημένο πριν από την ανταλλαγή του κεφαλαίου έναντι της δύναμης της εργασίας, δηλαδή σε ένα περιβάλλον όπου τα χρήματα έχουν εντάξει κάτω από αυτά το εμπόρευμα που παράγεται, όλα τα εμπορεύματα που παράγονται, αλλά όχι την ίδια την παραγωγή των εμπορευμάτων, είναι το εμπορικό κεφάλαιο αλλά όχι ακόμα το βιομηχανικό κεφάλαιο. Αυτό είναι το εμπορικό κεφάλαιο που θα πρέπει να θεωρείται η κυρίαρχη μορφή στην (αρχαία) ελληνική κοινωνία και είναι η βασική προϋπόθεση του βιομηχανικού κεφαλαίου, η οποία είναι   αναμφίβολα η πιο σημαντική μορφή της κατ 'εξοχήν αστικής κοινωνίας».

Αυτό το σχόλιο αφορά την πρώτη παράγραφο και ένα μέρος της δεύτερης μέρος (μέχρι: «Στην πράξη, ωστόσο ..."). Δεν συμφωνώ με αυτή τη δήλωση το αναφέρω μόνο για να κατανοήσει καλύτερα ο αναγνώστης αυτό που είναι στην καρδιά του θέματος που έχουμε μπροστά μας.

"Ο Μαρξ προσπαθεί να επιλύσει το παράδοξο που προκύπτει από τη σχέση μεταξύ ισοδύναμων και τη γενική ανταλλαγή των μη ισοδύναμων με την καθιέρωση μιας μεγαλύτερης κίνησης στην απλή κυκλοφορία, δηλαδή μια διαφορετική εμπορική διαδικασία στο πεδίο του ίδιου του εμπορίου. Για τον Μαρξ αυτή η ανώτερη κίνηση είναι αναμφίβολα η διαδικασία παραγωγής των προϊόντων, με την οποία τα χρήματα είναι σε θέση να εντάξουν την κοινωνική εργασία κάτω από αυτά. Όμως, εισάγοντας άμεσα την παραγωγή εμπορευμάτων μέσα στην κίνηση της κυκλοφορίας απλώς για να εξηγήσει το πέρασμα   από την ανταλλαγή Ε-Χ-Ε στην ανταλλαγή Χ-Ε-Χ σημαίνει ότι παραμέλησε να εξετάσει, ή τουλάχιστον υποτίμησε την όλη ιστορική διαδικασία που έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Μια λεκτική διαδικασία σηματοδοτεί τη μετάβαση στη δεύτερη μορφή της κυκλοφορίας του χρήματος ήδη πριν παρέμβει η διαδικασία παραγωγής των εμπορευμάτων. "

Ο συγγραφέας επαναλαμβάνεται, αλλά εξακολουθεί να προσθέτει κάτι που θα αναπτύξει και το οποίο είναι ενδιαφέρον. Ωστόσο, σημειώνω και πάλι την ασάφεια των συμπερασμάτων. Θα πίστευε κανείς ότι η παραγωγή των προϊόντων δεν πραγματοποιείται παρά  μόνο με το κεφάλαιο. Αυτό που είναι καθοριστικό είναι ότι η διαδικασία παραγωγής είναι αυτή της παραγωγής των εμπορευμάτων-κεφαλαίων και αυτή η διαδικασία είναι την ίδια στιγμή διαδικασία αξιοποίησης η οποία θα πρέπει να οριστεί στην συνέχεια καλύτερα ως διαδικασία κεφαλαιοποίησης. Αυτό που είναι θεμελιωδώς νέο στοιχείο είναι η συνένωση μεταξύ της παραγωγής και της αξιοποίησης. Η εισαγωγή του προϊόντος σε μια αξία επειδή είναι ένα εμπόρευμα-κεφάλαιο.

Όταν λέει ότι ο Κ. Μαρξ αποτυγχάνει , μπορούμε   να πούμε ναι και όχι. Όχι γιατί θεωρητικά εξήγησε ακριβώς πώς τα χρήματα γίνονται κεφάλαιο, ναι, επειδή δεν έδωσε μια  ιστορική εξήγηση σ’ αυτό το ερώτημα.

Έτσι, στη συνέχεια, αναφέρει. "Έχουμε ήδη δει στους Έλληνες τις δύο μορφές κοινωνικών σχέσεων το εμπόριο ως χρήμα-εμπόρευμα-χρήμα και μια ανταλλαγή λεκτική για την οποία είναι ζωτικής σημασίας η διαλεκτική επιχειρηματολογία, η ρητορική, η λογική, η πολιτική, που σημαίνει όλα τα συστήματα της πειθούς, η άμεση δράση στα άτομα  και όχι στα πράγματα. Ο κύκλος χρήμα-εμπόρευμα-χρήμα φαίνεται στην πιο πρωτόγονη μορφή του, ή καλύτερα, ιστορικά νωρίτερα στο πεδίο μιας σχέσης κυριαρχίας των χρημάτων στους ανθρώπους και μόνο στην συνέχεια εμφανίζεται στην κυριαρχία των χρημάτων πάνω στα πράγματα. Ο κύκλος Χ-Ε-Χ εμφανίζεται για πρώτη φορά στο στάδιο της εμπορευματικής κυκλοφορίας, όπου ο έμπορος προσπαθεί να εξαπατήσει με την πειθώ του πωλητή και τον αγοραστή των εμπορευμάτων. Αυτή η ιστορική διαδικασία που συμβαίνει πριν από τη διαδικασία με την οποία το χρήμα γίνει κάτοχος, των ανθρώπων επίσης, της διαδικασίας υλικής παραγωγής, δηλαδή της κοινωνικής εργασίας. 

Στο πεδίο της ανταλλακτικής αξίας καθαρά εμπορικής, η λύση του παραδόξου, της οποίας το αποτέλεσμα των πολύπλοκων διαδικασιών που είναι η ανταλλαγή των μη ισοδύναμων, ενώ η βάση του είναι η ανταλλαγή μεταξύ ισοδύναμων, γίνεται επομένως από τη δράση του εμπόρου πάνω στη γλώσσα, δηλαδή, με την εξαπάτηση μέσω της γλώσσας, μέσω της οποίας η απάτη της ανταλλαγής, την ανταλλαγή των μη ισοδύναμων στην ίδια την πράξη η οποία φέρεται ως ανταλλαγή ισοδύναμων. Το επιχείρημα είναι ακριβώς για να αναδείξει, για να δούμε τι δεν είναι, χρησιμεύει για να εμφανιστεί η όλη διαδικασία, ιδίως από την άποψη της δομής. Τώρα, ενώ το αποτέλεσμα της διαδικασίας είναι η ανταλλαγή των μη ισοδύναμων, δηλαδή η απάτη, η δομική βάση αυτής της διαδικασίας είναι η ανταλλαγή μεταξύ ισοδύναμων. Έτσι συμβαίνει επομένως, ότι αυτό που καθορίζει την αξία της ίδιας της ανταλλαγής, η πράξη εξίσωσης, να κάνει εναλλάξιμα, ανταλλάξιμα, τα ισοδύναμα σε αξία διαφορετικής χρήσης είναι η προϋπόθεση που οδηγεί στην εξαπάτηση, στην ανταλλαγή των μη ισοδύναμων. "

Η παρατήρηση αυτή αναδεικνύει στη σημασία που δίνεται από τον K. Μαρξ στην ανάγκη να αποδείξει ότι η θεμελιώδης ανταλλαγή για το κεφάλαιο: η αγορά και η πώληση της δύναμης της εργασίας, υπακούει στο νόμο της αξίας, ότι το ίδιο το κεφάλαιο υπακούει σ’ αυτόν, παρά το γεγονός ότι υπάρχει υπέρβαση από αυτό και   θα παράγει τους δικούς του νόμους. Καταλαβαίνουμε ότι δίνει έμφαση στην ηθική διάσταση των ανθρώπινων σχέσεων που εμπλέκονται σε αυτή την ανταλλαγή, καθώς και στη σημασία του πουριτανισμού, και στην αντιπολίτευση στον μερκαντιλισμό, την κερδοσκοπία, στην τοκογλυφία.

Δεν μπορούν να τεθούν πάνω στο ίδιο σχέδιο: «διαλεκτική επιχειρηματολογία, ρητορική, λογική" από τη μία πλευρά και η πολιτική από την άλλη, αυτά που ο συντάκτης θεωρεί «τα συστήματα της πειθούς». Πράγματι, πιστεύω ότι η πολιτική είναι μια πράξη που χρειάζεται μια επιστήμη το περιεχόμενο της οποίας διαμορφώνεται από τα άλλα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω και που αποτελούν το σώμα της φιλοσοφίας. Πειθώ είναι μια μορφή καταπίεσης που λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα των άλλων για να την αλλάξει και, όπως πάντα, για το καλό τους,  θεμέλιο για όλες τις απάτες, με μεγαλύτερη αυστηρότητα, απ’ όλες τις «μεθόδους συσκότισης και εξαπάτησης»* (*Σ.Μ. mystifications: συσκότιση της καπιταλιστικής ή κοινωνικής δυναμικής). Η καταπίεση της πειθούς είναι μια διαπαιδαγώγηση στην υπηρεσία μιας πολιτικής, η δυναμική της οργάνωσης των ανδρών και των γυναικών.

Ο σκοπός της ρητορικής είναι η πειθώ και η αύξηση. Ο σοφιστής που αυξάνεται ο ίδιος με την αύξηση της εμπιστοσύνης που οι άλλοι αισθάνονται γι 'αυτόν, πουλάει μέσω του λόγου, μια μεταφορά για μια απατηλή πραγματικότητα, γεμάτη με προσφυγή στην ανατροπή, την εκτροπή, την αντιστροφή.

Για να κατανοήσουν καλύτερα πώς σύμφωνα με τον Mario di Paoli η λεκτική γλώσσα είναι δυνατόν να δημιουργήσει μια αύξηση λόγω της εξαπάτησης, ξανακάνω ένα πέρασμα αμέσως σε όσα έχουμε αναφέρει πιο πάνω. Προηγουμένως με ενδιαφέρει επισημάνω ότι η δημιουργία εκ του μηδενός (από το τίποτα) είναι μια δημιουργία από τη γλώσσα η οποία, από την αναγωγικότητα στο διάλογο μπορεί να οδηγήσει να πούμε ότι η δημιουργία είναι μια απάτη. Επιπλέον, μια τέτοια δημιουργία κάνει να εξαρτώνται όλοι από ένα αρχικό κενό, το θεμέλιο οποιασδήποτε κατάθλιψης.

"Ο Ελληνικός λόγος είναι ένας λόγος εμπορικός, όχι βιομηχανικός. Το Εμπόριο μπορεί να γίνει μόνο στην τιμή μιας απάτης, μέσω της γλώσσας, ενώ η εκβιομηχάνιση μπορεί να συμβεί μόνο σε συνθήκες χειραγώγησης της φυσικής πραγματικότητας. Η γλώσσα είναι χτισμένη στην εξαπάτηση: η ανάλυση της γλώσσας είναι, ως εκ τούτου, η ανάλυση της παραπλανητικής γλώσσας του εμπόρου. Η γλώσσα πρέπει να πείσει, να κάνει πειστικά επιχειρήματα, πρέπει να αποδείξει. Γλώσσα ως το Είναι του Παρμενίδη, πρέπει να βρει η ίδια την επικύρωσή της. » 

Όταν ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η γλώσσα είναι χτισμένη πάνω στην εξαπάτηση, κάνει την θεώρηση μόνο σε σχέση με την περίοδο που παρουσιάζεται αυτό που αποκαλεί ελληνικό λόγο, ή ότι, αφορά επίσης τεράστιο χρονικό διάστημα πριν; Στην τελευταία περίπτωση, αυτό θα σήμαινε   ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν ασκήσει απάτη, αγυρτεία, αλχημεία, απατεωνιά, βαγαποντιά, γέλασμα, δολίευση, εμπαιγμό, όλες τις λέξεις που θα μπορούσε να μεταφράσει την ιταλική λέξη inganno που χρησιμοποιείται από τον Mario di Paoli. Στην περίπτωση αυτή η ιστορία του Πύργου της Βαβέλ, δεν θα ήταν πλέον αναγκαία για να εξηγήσει την μη συμφωνία μεταξύ ανδρών, γυναικών. Ή αλλιώς, πρέπει να επιβεβαιώσουμε   ότι η κατανόηση προϋποθέτει δόλο. Ωστόσο, η Βιβλική αφήγηση μπορεί να εξακολουθεί να έχει ενδιαφέρον να εκφράσει την αναζήτηση μιας αύξησης χωρίς την οποία το άτομο που διαχωρίζεται από τη φύση δεν μπορεί να «λειτουργήσει». Αυτό θα φέρει την κατασκευή του πύργου; Ο Θεός προκαλώντας μια διαταραχή στην γλώσσα ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει την αρχική εξαπάτησή του. Παραμένει ένα ερώτημα: Είναι εξαπάτηση ο νόμος της γλώσσας ή μόνο καλείται από τη γλώσσα; Αν αυτή μόνο εκφράζεται, αναπαριστάται, τότε τι είναι η υποδομή της, η ουσία της; Με την επανάληψη του κειμένου του Κ. Μαρξ και το σχολιασμό του από τον Mario di Paoli  , θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι είναι με το κεφάλαιο που η ουσία αποκαλύπτεται με την παραγωγή της υπεραξίας. Αλλά αυτή η αποκάλυψη αποκτάται μόνο μετά από μια αποσυσκότιση (demystification).

Σημειώστε ότι μπορούμε να "πούμε" πολλά στις διαφορετικές ιστορίες των ανδρών, των γυναικών, και να επιστρέψουμε στο απόσπασμα του Mario di Paoli. Ο λόγος είναι μια εξέλιξη. Στο πεδίο ολόκληρης της κίνησης της αξίας, που εκδηλώνεται καλύτερα στις πρακτικές του εμπορίου. Στο πεδίο του φαινομένου του κεφαλαίου, αυτό πραγματοποιείται με την ίδια του την κίνηση.  Σε αυτή την περίπτωση (η κίνηση) είναι επίσης αυξητική, βάση για την πρόοδο και την απόκτηση μιας προσαύξησης η οποία προκαλεί την αναγκαιότητα της δικής του (του κεφαλαίου) αύξησης σε ένα άπειρο, αποκρύπτοντας στους άνδρες και στις γυναίκες όχι πλέον μια απάτη, αλλά μια συσκότιση, ένα κλείδωμα, μια ακινησία, μια παράλυση, έτσι, παραμένουν βυθισμένοι στο άγχος συνδεδεμένοι με μια απειλή που λειτουργεί στο μακρινό παρελθόν.

Από τη στιγμή που απαιτείται η κίνηση της αξίας, οι άνδρες και οι γυναίκες τείνουν να μην μπορούν να υλοποιηθούν παρά μόνο μέσω των ανταλλαγών, αλλά η δυσαρέσκειά τους, λόγω της απώλειας της συνέχειας, τους ωθεί να μην αναγνωρίζουν πραγματικά παρά μέσα από μια διαδικασία προσαύξησης που σηματοδοτεί με κάποιο τρόπο την πράξη της δικής τους αναγνώρισης.

Η ανώτερη κίνηση κατά την οποία συμβαίνει μια προσαύξηση εκδηλώνεται στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις ή στις δοσοληψίες της μεταβίβασης δεδομένων, στις σχέσεις μεταξύ ανδρών, γυναικών, ειδικά στο πεδίο της πολιτικής. Ή δημιουργώντας ένα χώρο για να συζητήσουν θέματα που αφορούν την πόλη, και ένα χώρο όπου η ανταλλαγή αγαθών, η αγορά, είναι σύγχρονη. Εν ολίγοις, είναι με το κεφάλαιο που μπορεί να επιτευχθεί πραγματικά ότι στόχευαν οι αρχαίο ρήτορες. Αλλά η κίνηση δεν σταματά εκεί, γιατί ακόμα και μέσα στον καπιταλισμό επανέρχεται η παλιά δυναμική: να δημιουργήσει από το τίποτα, η εικονικότητα, τελικά, από την εμπιστοσύνη των άλλων. Και εδώ βρίσκουμε την παραγωγή των ιστοριών, δικηγόρων της εμπιστοσύνης, και πάροχων της εξαπάτησης.

"Η ιστορία, το νέο νόμισμα της χρηματοοικονομικής διαχείρισης», γράφει, σ. 107, Christian Salmon, και στην επόμενη σελίδα: «Για να προσελκύσει επενδυτές, θα πρέπει να είναι ένας καλός αφηγητής , σ. 108, και ο ίδιος αναφέρει: «Οι ιστορίες είναι απαραίτητες για να δώσουμε νόημα στους αριθμούς. Παρέχουν το φόντο και συλλαμβάνουν την φαντασία των ανθρώπων .... " [...]